Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Naumowicz (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Krzysztof Bogusz Sędzia WSA Elżbieta Kmiecik Protokolant St. sekretarz sądowy Joanna Szyndrowska po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 2 czerwca 2011 r. sprawy ze skargi M. J. - M. na decyzję Wojewody Opolskiego z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy ustalenia i wypłaty odszkodowania za nieruchomość nabytą z mocy prawa przez Skarb Państwa 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty Kluczborskiego z dnia [...], nr [...], a także decyzję Wojewody Opolskiego z dnia [...], nr [...], 2) określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.
Przedmiotem skargi, wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu przez M. J.-M., jest decyzja Wojewody Opolskiego z dnia [...], nr [...] utrzymująca w mocy decyzję Starosty Kluczborskiego z dnia [...], nr [...], odmawiającą wypłaty M. J. (obecne nazwisko J.-M.) odszkodowania za nieruchomości położone w obrębie miasta [...], oznaczone w operacie ewidencji gruntów i budynków jako dz. nr A o pow. 0,0688 ha i nr B o pow. 0,0417 ha k.m.[...], KW nr [...], przejęte z mocy prawa na własność Skarbu Państwa.
Wniesienie skargi poprzedziło postępowanie o następującym przebiegu:
Decyzją z dnia 26 lutego 2007 r., nr [...] Wojewoda Opolski, działając na podstawie przepisu art. 37a ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. Nr 84, poz. 948 ze zm.), zwanej dalej ustawą, stwierdził, że nieruchomość pozostająca w dniu 28 lutego 2003 r. we władaniu A S.A., stanowiąca własność R. i J. J., a od 10 września 2003 r. - M. J., oznaczona jako działka nr A i B z k.m. [...], KW [...], obręb [...], stała się z dniem 1 czerwca 2003 r. z mocy prawa własnością Skarbu Państwa za odszkodowaniem, a wydana decyzja stwierdzająca nabycie praw stanowi podstawę do dokonania wpisów do ksiąg wieczystych i ewidencji gruntów, przy czym obowiązek ujawnienia w księgach wieczystych nabytych praw spoczywa na A S.A. w terminie 30 dni od dnia, gdy decyzja stanie się ostateczna. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wyjaśnił, że odszkodowanie będzie ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczenie nieruchomości, na wniosek dotychczasowego właściciela gruntu, złożony do Starosty Kluczborskiego w okresie od dnia 1 czerwca 2003 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. Po upływie tego okresu roszczenie o odszkodowanie nie przysługuje.
Decyzję powyższą doręczono A S.A., R. i J. J., M. J. oraz Staroście Kluczborskiemu. Na skutek odwołania wniesionego przez M. J. decyzja ta utrzymana została w mocy przez Ministra Budownictwa decyzją z dnia 10 kwietnia 2007 r., nr [...].
W dniu 27 grudnia 2007 r. wpłynął do Starosty Kluczborskiego wniosek M. J. o wypłacenie odszkodowania w kwocie 77000 zł z tytułu przejścia na własność Skarbu Państwa gruntów oznaczonych jako działki nr A i B.
Decyzją z dnia [...] Starosta Kluczborski ustalił na rzecz M. J. odszkodowanie w wysokości 15470,00 zł.
Na skutek odwołania wniesionego przez M. J. od powyższej decyzji, Wojewoda Opolski decyzją z dnia [...] uchylił decyzje organu pierwszej instancji w całości i odmówił ustalenia oraz wypłaty na rzecz M. J. odszkodowania za nieruchomość zajętą pod infrastrukturę kolejową. W uzasadnieniu organ wskazał, że zgodnie z art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.) oraz art. 37a ustawy, wywłaszczenie następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej, a ustalenie i wypłacenie odszkodowania następuje na wniosek właściciela. Na tej podstawie organ wywiódł, że za właściciela, który może wystąpić z takim wnioskiem, uznać należy osobę wpisaną w tym charakterze w księdze wieczystej lub zbiorze dokumentów. Roszczenie o odszkodowanie przysługiwać może też jego następcom prawnym, którzy uzyskali tytuł własności najpóźniej w dniu 31 maja 2003 r. W tych okolicznościach osobami wywłaszczonymi są R. i J. J., ujawnieni w księdze wieczystej na dzień 31 maja 2003 r., natomiast umowa darowizny z dnia 9 września 2003 r., na podstawie której M. J. miała nabyć od nich własność nieruchomości, jest bezskuteczna, gdyż w tym dniu darczyńcy nie byli już właścicielami darowanej nieruchomości. Organ podkreślił też deklaratoryjny charakter decyzji Wojewody z dnia 26 lutego 2007 r., dotyczącej nabycia przez Skarb Państwa własności nieruchomości, która jedynie potwierdza fakt przejścia własności z mocy prawa, co nastąpiło już z dniem 1 czerwca 2003 r. Tym samym, ustalając odszkodowanie na rzecz M. J., Starosta Kluczborki dopuścił się rażącego naruszenia prawa. W tych okolicznościach Wojewoda stwierdził, że choć wydane przezeń rozstrzygnięcie nie jest korzystne dla odwołującej się M. J., to odejście od zasady wyrażonej w art. 139 K.p.a. było uzasadnione.