Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Jerzy Krupiński Sędziowie Sędzia WSA Ewa Janowska Sędzia WSA Daria Sachanbińska - spr. Protokolant Sekretarz sądowy Mariola Krzywda po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 26 lutego 2013 r. sprawy ze skargi S. S. na orzeczenie dyscyplinarne Dyrektora Izby Celnej w Opolu z dnia 14 sierpnia 2012 r., nr [...] w przedmiocie przeniesienia na niższe stanowisko służbowe 1) stwierdza nieważność zaskarżonego orzeczenia dyscyplinarnego, 2) określa, że zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne nie podlega wykonaniu w całości.
W dniu 11 lutego 2011 r. Naczelnik Urzędu Celnego w Opolu wszczął postępowanie dyscyplinarne wobec rachmistrza celnego S. S. - specjalisty Służby Celnej w Oddziale Celnym w [...], obwinionego o to, że w okresie od kwietnia 2010 r. do lutego 2011 r. wielokrotnie, publicznie kwestionował legalność działań kierownictwa Służby Celnej, używając przy tym treści znieważających i pomawiających funkcjonariuszy celnych, tj. o niedopełnienie obowiązków służbowych, w tym wynikających ze złożonego ślubowania oraz o umyślne naruszenie dóbr osobistych innego funkcjonariusza w czasie pełnienia służby, co stanowi naruszenie obowiązków służbowych określonych w art. 122 pkt 1 i 5 oraz w art. 166 pkt 1 i 10 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. Nr 168, poz. 1323 ze zm.), zwanej dalej także ustawą.
Po zapoznaniu się z wynikami postępowania dyscyplinarnego, Naczelnik Urzędu Celnego w Opolu orzeczeniem z dnia 2 grudnia 2011 r. uniewinnił obwinionego - S. S. od zarzutu umyślnego naruszenia dóbr osobistych innego funkcjonariusza w czasie pełnienia służby, oraz - działając na podstawie art. 166 pkt 1, art. 167 ust. 1 pkt 7, art. 169 ust. 1 i 5 i art. 178 ust. 1 ustawy - uznał go winnym naruszenia obowiązków służbowych, polegającego na:
1) umieszczeniu na stronie internetowej Celnicy PL w dniu 22.10.2010 r. stwierdzeń kwestionujących legalność działań kierownictwa Służby Celnej, w tym znieważających i pomawiających;
2) udzieleniu w dniu 8.01.2011 r. wywiadu rozgłośni Radia Maryja, w którym podział środków pieniężnych w Służbie Celnej określono m.in. jako działania antypaństwowe, oparte na kumoterstwie;
3) bezpodstawnym złożeniu w dniu 6.04.2010 r. do Prokuratury Okręgowej w [...] zawiadomienia o popełnieniu przez Szefa Służby Celnej oraz przez Dyrektorów Izb Celnych przestępstwa przekroczenia uprawnień w związku z mianowaniem funkcjonariuszy celnych na stopnie służbowe;
4) zarzuceniu, w piśmie z dnia 10.11.2010 r. nr [...], kierownictwu Służby Celnej, że świadomie łamie i lekceważy przepisy prawa oraz jest współodpowiedzialne za powstanie strat Skarbu Państwa wielkich rozmiarów;
czym naruszył obwiniony obowiązki funkcjonariusza celnego określone w art. 122 pkt 1 i pkt 5 ustawy i na tej podstawie organ orzekł karę dyscyplinarną przeniesienia ma niższe stanowisko służbowe.
W uzasadnieniu organ podał, że wszczął postępowanie po otrzymaniu od Dyrektora Izby Celnej w Opolu w dniu 21 stycznia 2011 r. pisma informującego o publicznych wypowiedziach funkcjonariusza celnego S. S., które kwestionują legalność działań osób z kręgu kierownictwa Służby Celnej. Następnie przedstawił przebieg postępowania dyscyplinarnego, opisał zgromadzony materiał dokumentacyjny, odnotował fakt nieuwzględnienia wniosków dowodowych złożonych przez obwinionego i niedopuszczenia do postępowania Związku Zawodowego Celnicy PL. W ustaleniach stanu faktycznego wskazał, że fałszywe okazały się stawiane przez S. S. zarzuty przekroczenia uprawnień przez Szefa Służby Celnej i przez Dyrektorów Izb Celnych odnośnie stosowania kryteriów punktowych przy dokonywaniu mianowania funkcjonariuszy celnych na stopnie służbowe, bowiem Prokuratura umorzyła śledztwo w tej w sprawie z uwagi na brak ustawowych znamion czynu zabronionego. Nie uznał za zasadne wyjaśnień obwinionego co do społecznego obowiązku zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa i powinności zastosowania się w tej kwestii do wytycznych Związku Zawodowego, który to Związek - jako Przewodniczący - reprezentuje na zewnątrz. Nie zgodził się też z podobną argumentacją strony, mającą usprawiedliwić zarzuty stawiane kierownictwu Służby Celnej w audycji radiowej i w wypowiedzi pisemnych, w tym wpisach na stronie internetowej. Następnie Naczelnik stwierdził, że zebrane dowody nie potwierdzają, by doszło do umyślnego naruszenia dóbr osobistych innego funkcjonariusza w czasie pełnienia służby. Wywodził dalej, że obowiązkiem służbowym funkcjonariusza celnego jest wypełnianie nie tylko powinności wynikających z ustawy, ale także z roty ślubowania oraz Kodeksu etyki funkcjonariusza Służby Celnej, co sprowadza się do godnego zachowania w służbie oraz poza nią, strzeżenia dobrego imienia Służby. Głoszone wypowiedzi i prezentowane stanowiska obwinionego są antypaństwowe, przedstawiono w nich Służbę Celną jako formację, której działania sprowadzają się do naginania prawa, sprzeniewierzania środków publicznych, przekrętów, skoku na kasę, kumoterskich układów, korupcji, łamania i lekceważenia prawa oraz kodeksu etyki funkcjonariusza, tworzenia wadliwego prawa oraz pozorów legalności, nieliczenia się z dobrem Polski, interesem publicznym i dobrem Służby. Ponadto S. S. stwierdził, że beneficjentami modernizacji w Służbie Celnej zostały m.in. osoby skompromitowane w lokalnych środowiskach zawodowych niekompetencją, brakiem wiedzy merytorycznej i w znacznej liczbie odpowiedzialne za zapaść w Służbie Celnej. Takie świadomie podejmowane działania obwinionego godzą niewątpliwie w dobre imię Służby Celnej oraz prowadzą do podważenia jej pozytywnego wizerunku, jak i funkcjonariuszy celnych w opinii innych organów, instytucji oraz całego społeczeństwa. Organ kilkakrotnie podkreślał, że nie kwestionuje prawa do swobody publicznej wypowiedzi i nie jest jego celem paraliżowanie działalności skarżącego jako związkowca, jednak równocześnie wskazał na obowiązek zachowania granic stosowanej, konstruktywnej krytyki oraz na ograniczenia niektórych swobód obywatelskich, co cechuje stosunek służbowy w jakim dobrowolnie pozostaje obwiniony. Powyższe zachowanie S. S. - w ocenie organu - uzasadnia stawiany mu zarzut naruszenia art. 166 pkt 1 ustawy. Dalej Naczelnik Urzędu Celnego wyjaśnił, że wobec braku możliwości wyłączenia organu jednoosobowego, za nieuzasadniony uznał wniosek o wyłączenie go od udziału w sprawie. Nie zgodził się też z przyjętą przez S. S. linią obrony, wedle której działalność związkowca nie podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej na podstawie ustawy o Służbie Celnej. Zaznaczył również, że wymierzona kara dyscyplinarna odbiega od wnioskowanej przez rzecznika dyscyplinarnego. Stosownie do art. 167 ust 4 ustawy wzięto bowiem pod uwagę to, że nieodpowiedzialne zachowanie obwinionego dotyczyło ważnego momentu dla całej Służby Celnej, która w tym czasie przechodziła proces modernizacji, zaś popełnione naruszenia należy zaliczyć do jednych z najcięższych, co zostało wyrażone przez samego prawodawcę w art. 167 ust. 5 ustawy. Uwzględniono także to, że obwiniony uzyskał pozytywne oceny i opinie, jak i to, że mógł być świadomy konsekwencji swojego postępowania, gdyż w przeszłości został już pociągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej za publiczne podważanie legalności i rzetelności działania organów celnych. Poza tym nie wykazywał zrozumienia dla wagi stawianych zarzutów, a w szczególności dla zachowań godzących w dobre imię i prestiż Służby Celnej. Organ dyscyplinarny, mając na uwadze postanowienia art. 167 ust. 6 ustawy, nie dopatrzył się żadnych okoliczności mogących wpłynąć na złagodzenie wymiaru kary.