Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Roman Ciąglewicz Sędziowie Sędzia WSA Teresa Cisyk Sędzia WSA Daria Sachanbińska - spr. Protokolant Sekretarz sądowy Mariola Górska po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 21 lipca 2009 r. sprawy ze skargi M. J. na decyzję Wojewody Opolskiego z dnia [...], nr [...] w przedmiocie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość 1) uchyla zaskarżoną decyzję, 2) określa, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.
Decyzją z dnia [...] o numerze [...] Wojewoda Opolski, działając na podstawie przepisu art. 37a ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" (Dz. U. Nr 84, poz. 948 ze zm.), stwierdził, że nieruchomość pozostająca w dniu 28 lutego 2003 r. we władaniu PKP S.A., stanowiąca własność R. i J. J., a od 10 września 2003 r. M. J., oznaczona jako działka A i B z k.m. [...], KW C, obręb K., stała się z dniem 1 czerwca 2003 r. z mocy prawa własnością Skarbu Państwa za odszkodowaniem.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wyjaśnił, że odszkodowanie będzie ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczenie nieruchomości, na wniosek dotychczasowego właściciela gruntu, złożony do Starosty K. w okresie od dnia 1 czerwca 2003 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. Po upływie tego okresu roszczenie o odszkodowanie nie przysługuje.
Decyzję powyższą doręczono PKP SA, R. i J. J., M. J. oraz Staroście K.
W dniu 27 grudnia 2007 r. wpłynął do Starosty K. wniosek M. J. o wypłacenie odszkodowania z tytułu przejścia na własność Skarbu Państwa gruntów oznaczonych jako działki nr A i B.
Decyzją z dnia [...], nr [...], Starosta K. ustalił - w oparciu o operat szacunkowy - odszkodowanie w wysokości 15.470,00 zł i przyznał je M. J., jako dotychczasowemu właścicielowi nieruchomości przejętych na rzecz Skarbu Państwa.
Odwołanie od tej decyzji złożyła M. J., kwestionując wysokość przyznanego jej odszkodowania i zarzucając organowi, iż oparł się na nieprawidłowo sporządzonym operacie szacunkowym. Ponadto skarżąca podniosła naruszenie przez organ art. 7, art. 77 oraz art. 10 K.p.a.
Wojewoda Opolski decyzją z dnia [...], nr [...], uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie w całości i odmówił ustalenia oraz wypłaty na rzecz M. J. odszkodowania za nieruchomość zajętą pod infrastrukturę kolejową. W uzasadnieniu organ odwoławczy wyjaśnił, że zgodnie z przepisem art. 37a ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe", odszkodowanie za grunty objęte we własność przez Skarb Państwa z mocy prawa z dniem 1 czerwca 2003 r., jest ustalane i wypłacane według zasad i trybu określonych w przepisach o odszkodowaniach za wywłaszczenie nieruchomości, na wniosek dotychczasowego właściciela gruntu, złożony w okresie od dnia 1 czerwca 2003 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. Podstawą do ustalenia wysokości odszkodowania jest wartość gruntu ustalona przez rzeczoznawcę na dzień 1 czerwca 2003 r. Następnie Wojewoda Opolski wskazał, że zgodnie z przepisem art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.) oraz art. 37a powołanej wcześniej ustawy, wywłaszczenie następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej, a ustalenie i wypłacenie odszkodowania następuje na wniosek właściciela. W ocenie organu odwoławczego, za właściciela, który może wystąpić z takim wnioskiem uznać należy osobę wpisaną w tym charakterze w księdze wieczystej lub zbiorze dokumentów. Roszczenie o odszkodowanie przysługiwać może również następcom prawnym właściciela, ale tylko wówczas gdy uzyskali oni tytuł własności najpóźniej w dniu 31 maja 2003 r. Następstwo prawne może wynikać zarówno z czynności lub zdarzenia cywilnoprawnego, przenoszących prawo własności, albo też ze spadkobrania. Odnośnie jednak czynności i zdarzeń cywilnoprawnych, ich skutek w postaci przeniesienia własności powinien nastąpić najpóźniej w dniu 31 maja 2003 r. Organ zauważył, że osobami wywłaszczonymi w przedmiotowej sprawie są ujawnieni w księdze wieczystej na dzień 31 maja 2003 r. - R. i J. J. W ocenie Wojewody, umowa darowizny z dnia 9 września 2003 r., na podstawie której M. J. miała nabyć własność nieruchomości, jest bezskuteczna, ponieważ w tym dniu darczyńcy R. i J. J. nie byli już właścicielami darowanej nieruchomości. Decyzja Wojewody z dnia [...] stwierdzająca nabycie przez Skarb Państwa własności nieruchomości ma bowiem charakter deklaratoryjny, a zatem potwierdza jedynie fakt przejścia własności z mocy prawa, które nastąpiło już z dniem 1 czerwca 2003 r. W tym stanie rzecz organ odwoławczy uznał, że Starosta K., ustalając odszkodowanie na rzecz M. J., dopuścił się rażącego naruszenia prawa, ponieważ uprawnionymi do jego otrzymania byli wyłącznie R. i J. J. Z tego też względu Wojewoda stwierdził, że choć wydane przez niego rozstrzygnięcie nie jest korzystne dla odwołującej się M. J., odejście od zasady wyrażonej w art. 139 K.p.a. było uzasadnione.