Materialnoprawną podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia stanowi przepis art. 58 K.p.a., z którego wynika, że w razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Prośbę tę należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu, jednocześnie dopełniając czynności, dla której określony był termin. Przywrócenie terminu do złożenia prośby o przywrócenie terminu jest przy tym niedopuszczalne (§ 1, 2 i 3).
Z powyższego wynika, że warunkiem przywrócenia terminu do wniesienia odwołania jest wniesienie takiej prośby w terminie 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Jeśli strona nie wiedziała o uchybieniu terminu, to termin do złożenia prośby o jego przywrócenie liczy się od dnia uzyskania przez nią wiadomości o tym, a rolą strony wnoszącej o przywrócenie terminu jest wówczas wskazanie daty, w jakiej dowiedziała się o okoliczności uchybienia terminu (wyrok NSA z dnia 22 stycznia 2018 r., sygn. akt II OSK 1476/17 - wszystkie cytowane w niniejszym wyroku orzeczenia dostępne są na stronie www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy wskazać należy, że z formalnego punktu widzenia, ustalenia organu co do daty doręczenia kopii decyzji z dnia [...] r., nr [...] oraz daty złożenia przez skarżącego wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania wskazywały bezspornie na uchybienie 7-dniowego terminu do dokonania tej czynności.
Niemniej jednak przy wydawaniu zaskarżonego postanowienia organ zupełnie pominął pozostałe aspekty stanu faktycznego sprawy, które powinny być kluczowe przy rozstrzyganiu jej istotny. Nie można bowiem nie zauważyć, że skarżący odebrał kopię decyzji z dnia [...] r., nr [...] osobiście w Miejskim Ośrodku Pomocy Rodzinie w K., a organ I instancji miał świadomość, że decyzja ta jest już ostateczna, tj. że skarżący odbiera ją po upływie terminu do wniesienia odwołania (k. 7 akt sąd.). W tej sytuacji więc organ I instancji w zgodzie z zasadami wyrażonymi w art. 6, 7, 8 § 1 i 9 K.p.a. powinien był pouczyć stronę o przysługującym jej prawie do złożenia prośby o przywrócenie terminu oraz o terminie i trybie jej wniesienia. Ten obowiązek spoczywał na organie zwłaszcza w kontekście uregulowanej w art. 9 K.p.a. zasady udzielania informacji stronom, zgodnie z którą organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy administracji publicznej czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek.
W orzecznictwie oraz doktrynie podkreśla się, że zasada informowania ma charakter gwarancyjny i ochronny względem jednostki, jako podmiotu słabszego w stosunkach natury publicznoprawnej. Ustawodawca kładzie w niej nacisk na obowiązek organów administracji publicznej, uniezależniając go od znajomości prawa przez obywateli. Organ w zakresie realizacji obowiązków wynikających z art. 9 K.p.a. powinien działać z urzędu, a jego bezczynność w tym zakresie stanowi naruszenie prawa [K. Wojciechowska, Komentarz do art. 9 K.p.a. (w:) M. Wierzbowski. A. Wiktorowska (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, C.H. Beck 2018, Legalis].