Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Kwiecińska Sędziowie Sędzia WSA Danuta Rzyminiak-Owczarczak Sędzia WSA Edyta Podrazik (spr.) Protokolant St. sekretarz sądowy Katarzyna Sierszeńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 czerwca 2012 r. sprawy ze skargi J. I. i C. I. na decyzję Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] listopada 2011 r. Nr [...] w przedmiocie nakazu rozbiórki części obiektu budowlanego; I. oddala skargę, II. przyznaje adwokatowi K. J. od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącym z urzędu kwotę 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych 20/100), w tym 55,20 zł (pięćdziesiąt pięć złotych 20/100) tytułem podatku od towarów i usług.
Decyzją z dnia [...] września 2011 r., nr [...], Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. na podstawie art. 48 ust. 1 w zw. z art. 48 ust. 4, art. 52, art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. nr 243 poz. 1623 z późn. zm.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. nr 98 poz. 1071 z późn. zm., dalej k.p.a.) nakazał J. i C. I. rozbiórkę wybudowanego bez pozwolenia na budowę pomieszczenia przedsionka, stanowiącego rozbudowę części budynku mieszkalnego wielorodzinnego na działce nr [...] w miejscowości C., gmina P.
W uzasadnieniu organ wyjaśnił, iż w dniu [...] maja 2012 r. przeprowadzono kontrolę na terenie działki nr [...] w miejscowości C. i ustalono, iż znajduje się tam budynek mieszkalny wielorodzinny z pięcioma wyodrębnionymi lokalami mieszkalnymi, stanowiący współwłasność właścicieli tych lokali. Właściciele lokalu nr [...] - J. i C. I. - rozbudowali budynek w części zajmowanej przez ich lokal mieszkalny o pomieszczenie przedsionka o pow. zabudowy 1,75 m x 2,60 m i wys. ok. 2,36 m. Prace te wykonano w technologii tradycyjnej, ściany rozbudowanej części zostały wymurowane z bloczków z betonu komórkowego, przykryte dachem o konstrukcji drewnianej krytym blachodachówką. Powstałe pomieszczenie zostało otynkowane: tynki zewnętrzne i wewnętrzne są cementowo-wapienne, posadzka jest z płytek ceramicznych, a sufit z płyt gipsowo-kartonowych, podwieszonych do konstrukcji dachu, z zainstalowanym oświetleniem punktowym. Powierzchnia użytkowa przedsionka wynosi 1,43 m x 2,10 m. Ponadto skarżący dokonali przebudowy części wspólnej budynku - sieni i przebudowy pomieszczeń w zakresie lokalu nr [...]. Roboty te są przedmiotem odrębnego postępowania. Powyższe ustalenia mają potwierdzenie w uzyskanych materiałach archiwalnych, w tym w dokumentacji archiwalnej stanowiącej załącznik do wydanego w 1998 r. zaświadczenia Kierownika Urzędu Rejonowego w P., nr [...], o samodzielności pięciu lokali mieszkalnych w budynku nr [...] w C. W świetle art. 3 pkt 6 i 7 ustawy Prawo budowlane wykonanie przedsionka stanowi rozbudowę obiektu budowlanego, bowiem jego wykonanie skutkuje zmianą powierzchni zabudowy, powierzchni użytkowej i kubatury budynku. Roboty te nie były poprzedzone uzyskaniem pozwolenia na budowę, przez co naruszono art. 28 Prawa budowlanego. W konsekwencji zastosowanie w niniejszej sprawie znalazł art. 48 powołanej ustawy, który nakazuje w takim wypadku wydanie decyzji o rozbiórce obiektu budowlanego. Ustawodawca zezwala jednak także na legalizację samowoli budowlanych, o ile zostaną spełnione określone w ustawie wymogi. W celu legalizacji wykonanej rozbudowy organ pismem z dnia [...] maja 2010 r. wezwał J. i C. I. do przedłożenia niezbędnych dokumentów, m.in. decyzji o warunkach zabudowy oraz oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. W dniu [...] maja 2010 r. inwestorzy przedstawili (1) decyzję Burmistrza Miasta i Gminy P. z dnia [...] października 2009 r., znak [...], ustalającą warunki zabudowy dla omawianej inwestycji, oraz (2) oświadczenia-zgody współwłaścicieli o niewnoszeniu zastrzeżeń i wyrażeniu zgody na budowę altany. Wobec niestwierdzenia by kontrolowane roboty naruszały przepisy techniczno-budowlane Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego postanowieniem z dnia [...] czerwca 2010 r., znak [...], ustalił wymagania dotyczące zabezpieczenia obiektu i nałożył na inwestora obowiązek przedłożenia dokumentów, o jakich mowa w art. 48 ust. 3 Prawa budowlanego. Wskazano przy tym, że omawiany obiekt stanowi element dawnej kolonii robotników folwarku i figuruje w wojewódzkiej ewidencji zabytków architektury i budownictwa, a zatem projektu budowlany powinien być uzgodniony z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Skarżący zostali przy tym pouczeni, iż nieprzedłożenie w wyznaczonym terminie wszystkich wymaganych dokumentów traktowane będzie jako niespełnienie tych obowiązków, co skutkuje z kolei nakazem rozbiórki wykonanej bez pozwolenia części obiektu budowlanego. We wskazanym w postanowieniu terminie inwestorzy nie wykonali ciążącego na nich obowiązku. W dniu [...] listopada 2010 r. przekazano organowi pismo mieszkańców budynku nr [...] w C. o niewnoszeniu zastrzeżeń do przedmiotowej rozbudowy. Oświadczenie to nie miało jednak wpływu na wynik postępowania, gdyż inwestorzy nie złożyli żadnego z wymaganych dokumentów. Decyzją z dnia [...] listopada 2011 r., znak [...], organ wydał nakaz rozbiórki, który w wyniku wniesionego odwołania został uchylony decyzją Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Poznaniu z dnia [...] lutego 2011 r., znak [...], a całą sprawę przekazano do ponownego rozpatrzenia. Usuwając wskazane przez organ odwoławczy uchybienia, Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w postanowieniu z dnia [...] czerwca 2010 r., znak [...], wezwał J. i C. I. do przedstawienia dokumentów, o jakich mowa w art. 48 ust. 3 ustawy - Prawo budowlane. W uzasadnieniu tego postanowienia organ wyjaśnił zarazem, iż w aktach sprawy znajduje się kopia decyzji Burmistrza Miasta i Gminy P. z dnia [...] października 2009 r., ustalająca warunki zabudowy dla omawianej inwestycji, oraz ponownie wskazał na potrzebę uzgodnienia projektu budowlanego z właściwym wojewódzkim konserwatorem zabytków. Podkreślono także, iż złożone w dniu [...] maja 2010 r. oświadczenia pięciu współwłaścicieli budynku na budowę altany nie zastępują oświadczenia o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, składanego pod rygorem odpowiedzialności karnej. Skarżący zostali także pouczeni, o toku procedury legalizacyjnej i konsekwencjach niewykonania nałożonych na nich obowiązków. We wskazanym terminie inwestorzy nie przedłożyli żadnego z wymaganych dokumentów.