Uchwała rady gminy wyłączająca studentów studiów zaocznych i wieczorowych z kręgu osób uprawnionych do ulgowych jednorazowych przejazdów komunikacją miejską narusza art. 153 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym /Dz.U. nr 65 poz. 385 ze zm./.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Wojciecha K. na uchwałę Rady Miasta G. z dnia 24 stycznia 1997 r. w sprawie ustalenia cen za przewozy osób i przewóz bagaży w środkach komunikacji miejskiej i na podstawie art. 24 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w części, w jakiej wyłącza ona studentów studiów zaocznych i wieczorowych z kręgu osób uprawnionych do korzystania z jednorazowych biletów ulgowych, a także - zgodnie z art. 55 ust. 1 tej ustawy - zasądził od Rady Miasta G. na rzecz skarżącego dziesięć złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
W dniu 24 stycznia 1997 r. Rada Miejska G. podjęła uchwałę nr XXIV/205/97 w sprawie ustalenia cen za przewozy osób i przewóz bagaży w środkach komunikacji miejskiej w G., powołując jako podstawę prawną art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. 1996 nr 13 poz. 74 ze zm./ w związku z art. 2 lit. "b" ustawy z dnia 2 września 1994 r. o zmianie ustawy - Prawo przewozowe /Dz.U. nr 111 poz. 536/. W par. 7 uchwały ustalono katalog osób uprawnionych do korzystania z jednorazowych biletów ulgowych. Do kategorii tej w par. 7 ust. 7 zaliczono studentów szkół wyższych, ale jedynie studentów studiów dziennych, nie wymieniono natomiast studentów studiów zaocznych ani wieczorowych.
Uchwałę tę zaskarżył Wojciech K., zarzucając naruszenie art. 153 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym /Dz.U. nr 65 poz. 385 ze zm./. Wywodził, że aczkolwiek w art. 9 ust. 2 pkt 12 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego /Dz.U. nr 54 poz. 254/ rozstrzygnięto o utracie mocy obowiązującej art. 153 ustawy o szkolnictwie wyższym, jednakże przepis ten nie miał zastosowania w zakresie opłat za przejazdy komunikacją miejską, gdyż art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. wyłączał jej stosowanie do komunikacji miejskiej. Skarżący powołał się na rozbieżności interpretacyjne w praktyce różnych rad gmin. Ponadto zarzucił kwestionowanym przepisom uchwały naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.
Rada Miejska G. wniosła o oddalenie skargi, powołując się na art. 18 ust. 3a ustawy z dnia 26 lutego 1982 r. o cenach /Dz.U. 1988 nr 27 poz. 195 ze zm./, zgodnie z którym rady gmin ustalają ceny urzędowe za usługi przewozowe lokalnego transportu. Zaprzeczała też, by doszło do naruszenia zasady równości wobec prawa, skoro kwestionowany przepis określał zakres przywilejów niektórych grup osób.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Ocenę stanu prawnego, niezbędną do kontroli zgodności zaskarżonej uchwały z prawem, należy rozpocząć od stwierdzenia, że ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym /Dz.U. nr 65 poz. 385 ze zm./ w dziale V nie wprowadza ograniczeń praw studentów w zależności od toku i trybu odbywania studiów. Dlatego przewidziane w art. 153 tej ustawy uprawnienie do 50 proc. ulgi w opłatach za przejazdy środkami komunikacji miejskiej obejmuje również studentów szkół wyższych wieczorowych.
Pewne wątpliwości jednak może budzić kwestia obowiązywania art. 153 tej ustawy. Artykuł 9 ust. 2 pkt 12 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego /Dz.U. nr 54 poz. 254/ stanowi, że "w szczególności" traci moc art. 153 ustawy o szkolnictwie wyższym, co wydaje się sugerować uchylenie tego przepisu w całości. Rzecz jednak w tym, że art. 9 ustawy z dnia 20 czerwca 1992 r. sformułowano w sposób niemal nie spotykany w praktyce legislacyjnej. Artykuł 9 ust. 1 tej ustawy wprowadził ogólną regułę derogacyjną, według której tracą moc dotychczasowe przepisy w sprawach unormowanych w ustawie, co stanowi w istocie proste odzwierciedlenie reguły lex posterior. Ustęp 2 tego artykułu został powiązany z ustępem 1 przez użycie sformułowania "w szczególności tracą moc", co należy odczytywać jako pełną normę stanowiącą, że w sprawach unormowanych w ustawie tracą moc wymienione dalej przepisy. Dlatego też art. 9 omawianej ustawy nie może być odczytywany w oderwaniu od jej art. 1 ust. 2, według którego ustawy nie stosuje się do komunikacji miejskiej. Dodatkowo należało mieć na względzie, iż treść art. 1 i art. 9 cytowanej ustawy nie dawała podstaw do uznania, że ustawodawca zamierzał regulować materię pozaustawową, w tym w części dotyczącej zmian w przepisach obowiązujących dotychczas.