Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w składzie następującym: Przewodniczący NSA Małgorzata Wolska /spr./ Sędziowie NSA Maria Zarębska-Kobak WSA Zbigniew Czarnik Protokolant st. sekr. sąd. Maria Kołcz po rozpoznaniu w Wydziale II Ogólnoadministracyjnym na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2009 r. sprawy ze skargi Rady Gminy (...) na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody (...) z dnia (...) nr (...) w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały w sprawie powołania zastępcy kierownika Urzędu Stanu Cywilnego -skargę oddala-
Zaskarżonym rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia [...] r., [...], wydanym na podstawie art. 85, 86 i 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm./ oraz art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych /Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 ze zm./ Wojewoda stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy R. Nr [...] z dnia [...]r. w sprawie powołania Zastępcy Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia podano, że wspomnianą uchwałą z dnia [...]r. Rada Gminy R., działając na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 6 ust. 3 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego /Dz.U. z 2004 r., Nr 161, poz. 1688 ze zm./ powołała na stanowisko Zastępcy Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w R. S.W., pracownika Urzędu Gminy.
Organ nadzoru zakwestionował powołanie S.W. na stanowisko Zastępcy Kierownika USC w R. bez zachowania procedury konkursowej, o której mowa w art. 3a ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych oraz, że S.W. nie spełnia wymogów dotychczasowych wyższego wykształcenia, określonych w art. 3 ustawy w/w, obowiązujących w dacie podjęcia uchwały. Organ ten wskazał, że zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest wójt lub burmistrz /prezydent/, natomiast ust. 3 tego przepisu - w brzmieniu obowiązującym do dnia 28.10.2008 r. - stanowi, iż rada gminy może powołać innego kierownika urzędu stanu cywilnego i jego zastępcę, a w takim przypadku jego stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania bądź umowy o pracę, w żadnym zaś razie na podstawie powołania. Taki pogląd zaprezentował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19.01.2000 r., sygn. akt I PKN 480/99, zaznaczając jednocześnie, że uznanie, iż kierownik USC nie jest zatrudniony na podstawie powołania powoduje przyjęcie, że dotyczy go art. 2 pkt 2 lut 4 ustawy o pracownikach samorządowych /stanowisko kierownicze/, a więc jego stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania lub umowy o pracę. Z kolei taki rodzaj zatrudnienia zapewnia prawidłową realizację zadań wykonywanych na tym stanowisku pracy, na którym charakter pracy wymaga niezależności w podejmowaniu czynności i decyzji z szeroko rozumianego prawa rodzinnego. Natomiast takiego warunku nie spełnia zatrudnienie na podstawie powołania.
Z tych powodów stosuje się do tego stanowiska przepis art. 3a ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych, który przewiduje, że nabór na stanowiska urzędnicze, w tym kierownicze, zatrudnianych na podstawie mianowania lub umowy o pracę jest otwarty i konkurencyjny. Oznacza to, że nabór na to stanowisko musi poprzedzać konkurs organizowany wg procedury określonej w art. 3a ustawy o pracownikach samorządowych /vide wyrok NSA z dnia 17.10.2007 r. sygn. akt OSK 1445/07/. Dotyczy to zarówno osób przyjmowanych z zewnątrz, jak i pracowników zatrudnionych wcześniej w urzędach gmin.
W świetle cyt. wyżej przepisów kierownikiem urzędu stanu cywilnego może więc zostać osoba zatrudniona na podstawie mianowania lub umowy o pracę wyłoniona w drodze otwartego konkursu na wolne stanowisko kierownicze. W sytuacji, gdy gmina nie dysponuje wolnym etatem na stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego, to kierownikiem USC jest wójt lub burmistrz /prezydent/. Skoro Rada Gminy R. powołała S.W. na stanowisko de facto nieetatowego Zastępcy Kierownika USC, powierzając czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego, to tym samym naruszyła art. 6 ust. 2 i 3 ustawy - Prawo o aktach stanu cywilnego, bowiem na stanowisku kierownika urzędu stanu cywilnego nie została w rezultacie zatrudniona osoba na podstawie mianowania lub umowy o pracę, tylko wykonywanie czynności z tego zakresu powierzono innemu pracownikowi Urzędu Gminy w R. Zastosowanie takiej konstrukcji prawnej powoduje w efekcie nie tylko obejście przepisów prawa, ale również niweczy sens powoływania kierownika urzędu stanu cywilnego przez radę gminy, w sytuacji gdy osoba będąca kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest wyposażona w niezwykle istotne uprawnienia decyzyjne. Z tych powodów zdaniem organu nadzoru, powołanie innej osoby niż wójt na zastępcę kierownika urzędu stanu cywilnego bez etatu, a w ślad za tym bez wynagrodzenia, jest sprzeczne z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa.