Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sędziowie WSA Ewa Marcinkowska (spraw.), Danuta Kania, Iwona Dąbrowska, Protokolant starszy sekretarz sądowy Aneta Duszyńska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 grudnia 2014 r. sprawy ze skargi A. B. o wznowienie postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 października 2009 r. sygn. akt II SA/Wa 946/09 zmienia zaskarżony wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 października 2009 r. sygn. akt II SA/Wa 946/09 w ten sposób, że: 1. uchyla zaskarżoną decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] marca 2009 r. oraz poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] stycznia 2009 r.; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.
A. B. wniosła skargę na podstawie art. 270 i 272 § 1 i 2 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 października 2009 r., sygn. akt II SA/Wa 946/09 oraz o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie zaskarżonej decyzji w całości, a także zasądzenie od organu na rzecz skarżącej kosztów postępowania według norm przepisanych.
W uzasadnieniu skargi wskazała, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie prawomocnym wyrokiem z dnia 29 października 2009 r. oddalił jej skargę na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] marca 2009 r. w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku.
Powyższy wyrok został wydany m.in. w oparciu o przepis art. 70 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten na mocy wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2014 r., sygn. akt SK 61/13 został jednak uznany za niezgodny z art. 67 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1 Konstytucji, w zakresie w jakim uprawnienie małżonki rozwiedzionej do uzyskania renty rodzinnej uzależnia od wymogu posiadania w dniu śmierci męża prawa do alimentów z jego strony, ustalonych wyłącznie wyrokiem lub ugodą sądową.
Skarżąca zaznaczyła, że powyższy przepis ma znaczenie dla ustalenia prawidłowego kręgu osób, którym może zostać przyznane świadczenie w szczególnym trybie, określonym w art. 83 ustawy o FUS. Zgodnie bowiem z art. 83 ww. ustawy ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie. Członków rodziny uprawnionych do renty rodzinnej wymienia art. 67 ust. 1 ustawy o FUS, z zastrzeżeniem, iż osoby te muszą spełniać warunki określone w art. 68-71 ustawy. Tak więc, aby ustalić, czy małżonek rozwiedziony jest pozostałym po ubezpieczonym członkiem rodziny należy odwołać się do warunku określonego w art. 70 ust. 3 ustawy o FUS. Zgodnie z kolei z kierunkiem wykładni tego przepisu wyznaczonym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, do renty rodzinnej ma prawo małżonka rozwiedziona, która oprócz spełniania warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony, bez względu na fakt, czy alimenty były ustalone wyrokiem lub ugodą sądową, czy też były ustalone, na mocy porozumienia między małżonkami, bez angażowania wymiaru sprawiedliwości.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy, skarżąca wskazała, iż po rozwiązaniu małżeństwa, z uwagi na fakt, że znajdowała się w niedostatku, otrzymywała od byłego męża środki utrzymania w zakresie odpowiadającym jej potrzebom, które pochodziły z emerytury byłego męża. Środki te były przekazywane na mocy porozumienia pomiędzy byłymi małżonkami. Tak więc skarżąca miała ustalone prawo do alimentów od męża, z tym że ustalone wzajemnym porozumieniem, a nie wyrokiem lub ugodą sądową. Ponadto, w chwili śmierci męża miała 64 lata, tak więc spełniała wszystkie warunki określone w art. 70 ust. 3 ustawy o FUS pozwalające uznać ją za członka rodziny pozostałego po ubezpieczonym Z. B. w rozumieniu art. 67 ust. 1 i art. 80 ust. 1 ustawy o FUS. Przepis art. 70 ust. 3 w brzmieniu sprzed dnia wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, uniemożliwiał natomiast przyznanie skarżącej renty rodzinnej po byłym mężu Z. B. i uznanie jej za pozostałego po nim członka rodziny w świetle art. 83 ust. 1 ustawy o FUS.