Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Andrzej Góraj (sprawozdawca) Sędzia WSA - Janusz Walawski Sędzia WSA - Eugeniusz Wasilewski Protokolant - specjalista Marek Kozłowski po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 listopada 2013 r. sprawy ze skargi L. K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.
Decyzją z [...] lipca 2013 r. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych utrzymał w mocy swoją decyzję z [...] maja 2013 r. odmawiającą przyznania L. K. świadczenia w drodze wyjątku.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ wskazał, że strona na przestrzeni 60 lat życia, udokumentowała 25 lat i 7 dni okresów składkowych i nieskładkowych, zaś w dziesięcioleciu przypadającym przed dniem złożenia wniosku o świadczenie w trybie zwykłym - jedynie 2 lata 9 miesięcy i 21 dni. Powyższe, w ocenie organu, świadczy o tym, że strona nie wykazała szczególnych okoliczności, które uniemożliwiałyby jej wypracowanie dłuższego stażu pracy, adekwatnego do wieku. Całkowita niezdolność strony do pracy została bowiem ustalona orzeczeniem lekarza orzecznika od
[...] marca 2012 r.
Od powyższej decyzji strona wywiodła skargę do tutejszego Sądu, wnosząc o jej uchylenie. W uzasadnieniu skarżący podkreślił, że organ naruszył przepis art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), w wyniku czego w sposób nieprawidłowy rozpoznał sprawę.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w skarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Skargę uznać należy za zasadną.
Zgodnie z treścią przepisu art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem skarżonej decyzji administracyjnej. Jest więc to kontrola legalności rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu administracyjnym, z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i procesowym.
Istota sprawy w niniejszym postępowaniu sprowadzała się do oceny stanu faktycznego, przedstawionego przez wnioskodawcę, przez pryzmat art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).
Wyżej przytoczony przepis formułuje trzy przesłanki, których łączne spełnienie determinuje możliwość otrzymania świadczenia w drodze wyjątku.
Przesłankami tymi są:
- brak uprawnień do uzyskania emerytury lub renty,
- niemożliwość podjęcia pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym, spowodowana całkowitą niezdolnością do pracy lub wiekiem,
- brak niezbędnych środków utrzymania.
Podkreślić po raz kolejny należy, iż powyższe okoliczności muszą występować łącznie, aby możliwym było przyznanie świadczenia wyjątkowego. Brak występowania którejkolwiek z powyższych przesłanek uniemożliwia zaś pozytywne rozpatrzenie wniosku o przyznanie omawianego świadczenia.
Przechodząc do realiów niniejszej sprawy, wskazać należy, iż kwestią sporną było występowanie po stronie wnioskodawcy okoliczności faktycznych, potwierdzających istnienie pierwszej z ww. przesłanek omawianego przepisu. Brak uprawnień do uzyskania emerytury lub renty należy bowiem badać w nawiązaniu do okresu zatrudnienia uprawnionego do świadczenia, a więc w odniesieniu do wypracowanych przez niego składek emerytalnych. Należności wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie są bowiem zapomogą państwową, a stanowią odpowiednik składek, które uprawniony odprowadzał w trakcie życia zawodowego. Świadczenie emerytalne czy rentowe stanowi więc wypadkową okresu, przez który uprawniony budował kapitał początkowy, odprowadzając składki na ubezpieczenie. Istotne znaczenie ma więc to, czy okres czasu przez jaki strona podlegała ubezpieczeniu jest adekwatny do wieku uprawnionego. Świadczenie w drodze wyjątku jest bowiem świadczeniem pochodnym w stosunku do okresu ubezpieczenia. Doniosłość problematyki rozmiaru stażu ubezpieczeniowego podkreślił sam ustawodawca w przepisie art. 57 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach (...), odstępując od wymogów określających okresy powstania niezdolności do pracy oraz od wymogu powstania jej nie później niż w ciągu osiemnastu miesięcy od ustania tych okresów w stosunku do ubezpieczonych, którzy udowodnili okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.