Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Przemysław Szustakiewicz (spr.), Sędziowie WSA Eugeniusz Wasilewski, Andrzej Góraj, Protokolant Sekretarz sądowy Maria Zawada, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 grudnia 2010 r. sprawy ze skargi M. L. - przedstawicielki ustawowej małoletnich dzieci: A. i K. L. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] sierpnia 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku 1. uchyla zaskarżoną decyzję, 2. zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości, 3. zasądza od Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz skarżącej M. L. kwotę 154 zł (słownie: sto pięćdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Decyzją z dnia [...] sierpnia 2010 r. nr [...] Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych po ponownym rozpatrzeniu sprawy utrzymał w mocy decyzję podjętą w dniu [...] lutego 2010 r. i odmówił przyznania małoletnim: A. i K. L. reprezentowanym przez matkę M. L. renty rodzinnej po zmarłym ojcu N. L. w drodze wyjątku.
W uzasadnieniu do ww. decyzji Prezes ZUS podniósł, że przyznanie świadczenia na podstawie art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353) jest możliwe, jeżeli wnioskodawca spełnia następujące warunki:
1. jest lub był osobą ubezpieczoną lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym;
2. nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczeń wskutek szczególnych okoliczności;
3. nie może podjąć pracy ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek;
4. nie ma niezbędnych środków utrzymania.
Prezes ZUS wyjaśnił również, że do przyznania świadczenia w drodze wyjątku wszystkie przesłanki, o jakich mowa w tym przepisie powinny być spełnione łącznie. Brak spełnienia przez wnioskodawcę którejkolwiek z przesłanek wyklucza możliwość przyznania mu świadczenia w drodze wyjątku. Renta rodzinna jest pochodną świadczenia osoby zmarłej. Dlatego też Prezes ZUS zbadał przede wszystkim okoliczności odnoszące się do zmarłego ojca dzieci. W trakcie postępowania stwierdzono, że łączny okres składkowy i nieskładkowy zmarłego ojca dzieci wynosi 1 rok, 11 miesięcy i 7 dni i jest zbyt krótki do przyznania renty po osobie, która w chwili śmierci miała 31 lat. N. L. w okresie od [...] czerwca 1996 r. do [...] lutego 2008 r., czyli przez ponad 11 lat nie był ubezpieczony, a z akt sprawy nie wynika, aby w tym okresie wystąpiły szczególne okoliczności uniemożliwiające mu podjęcie pracy związanej z ubezpieczeniem. Nadto z akt sprawy wynika, że dzieci mieszkają w gospodarstwie domowym wspólnie z teściami i matką, a łączny dochód na osobę w tym gospodarstwie wynosi 991,64 zł, a więc przekracza kwotę najniższej emerytury, będącej progiem, od którego liczy się kwotę wyznaczającą brak środków na utrzymanie.
W ocenie Prezesa ZUS brak jest więc warunków do przyznania świadczenia z art. 83 cyt. ustawy.
Powyższa decyzja stała się przedmiotem skargi M. L. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
Skarżąca podniosła zarzut, że mąż pracował za granicą i w ten sposób utrzymywał rodzinę, jego życie zostało przerwane nagle w czasie, gdy był pełnomocnikiem jej firmy, a zatem pracował, zaś okoliczności wypadku, w którym poniósł śmierć, są nadzwyczajne i co za tym idzie spełniona została przesłanka szczególnych okoliczności, o której mowa w art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wskazała również na trudną sytuację materialną swojej rodziny.
W odpowiedzi na skargę Prezes ZUS wniósł o jej oddalenie, przytaczając argumenty zawarte w uzasadnieniu decyzji wydanej w drugiej instancji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje.
Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i to z przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania. Oznacza to, iż sąd administracyjny kontroluje legalność rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu z punktu widzenia jego zgodności z obowiązującymi przepisami prawa.