Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Ewa Pisula - Dąbrowska Sędzia WSA Ewa Grochowska - Jung Sędzia WSA Olga Żurawska - Matusiak (spr.) Protokolant Referent - stażysta Eliza Kusy po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lipca 2011 r. sprawy ze skargi J. C. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] września 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia drodze wyjątku 1) uchyla zaskarżoną decyzję 2) stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości 3) przyznaje ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na rzecz radcy prawnego A. S. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) oraz kwotę 55,20 zł (pięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) stanowiącą 23% podatku VAT, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu.
Wnioskiem z 16 lipca 2010 r. J. C. (dalej jako skarżący) zwrócił się do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie emerytury w drodze wyjątku. Wskazał, że jest inwalidą pierwszej grupy, całkowicie niezdolnym do pracy i do samodzielnej egzystencji. Podał, że całe życie pracował zarobkowo i płacił stosowne składki, ale nie ma dokumentów, które potwierdzałyby fakt zatrudnienia. Dlatego też nie otrzymał emerytury w normalnym trybie. W chwili obecnej nie posiada żadnych dochodów i utrzymuje się ze świadczeń z opieki społecznej.
Decyzją z [...] sierpnia 2010 r. Prezes ZUS, na podstawie art. 83 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.), odmówił przyznania skarżącemu wnioskowanego świadczenia w drodze wyjątku.
Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie organ, odwołując się do przesłanek wynikających z ww. przepisu wskazał, że w sprawie nie została spełniona przesłanka szczególnych okoliczności uniemożliwiających przezwyciężenie przeszkód w wykonywaniu zatrudnienia i nabycia uprawnień do świadczenia w trybie zwykłym. Organ zważył, że na przestrzeni 72 lat życia skarżący posiada udowodniony okres składkowy jedynie w wymiarze 12 lat, 11 miesięcy i 26 dni. W latach 1954-1957, 1959-1963, 1964-1965, 1968-1971, 1976-1988 wystąpiły przerwy w wykonywaniu zatrudnienia, a w wymienionych okresach skarżący nie miał orzeczonej całkowitej niezdolności do pracy. Organ zwrócił również uwagę, że skarżący przestał wykonywać pracę w lutym 1990 r. i do osiągnięcia wieku emerytalnego w listopadzie 2002 r. nie wykonywał zatrudnienia lub innej działalności objętej ubezpieczeniem społecznym oraz ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym.
Skarżący we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy podniósł, że był ubezpieczony w rozumieniu ustawy emerytalnej, ale nie może tego udokumentować, gdyż archiwa wojskowe nie udostępniły mu jego akt osobowych. Wskazał, że pracował w jednostkach wojskowych oraz w innych zakładach pracy. Podkreślił swoją trudną sytuację zdrowotną i finansową, zwracając uwagę, iż aktualnie nie może podjąć jakiejkolwiek pracy.
Decyzją z [...] września 2010 r. Prezes ZUS utrzymał w mocy swoją decyzję z [...] sierpnia 2010 r. Odnosząc się do regulacji zawartej w art. 83 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że wszystkie wymienione w nim warunki muszą być spełnione łącznie. W przedmiotowej sprawie nie został spełniony jeden z koniecznych warunków wymaganych do przyznania renty w drodze wyjątku, a mianowicie nie stwierdzono istnienia przesłanki szczególnych okoliczności, na skutek których skarżący nie nabył uprawnień do świadczenia w trybie zwykłym. Skarżący nie wykazał bowiem, aby niespełnienie warunków do świadczenia w trybie zwykłym spowodowane było okolicznościami, na które nie miał wpływu.
Organ wyjaśnił, że to osoba ubiegająca się o świadczenie ma obowiązek przedłożenia dokumentów potwierdzających przebieg zatrudnienia. Jednocześnie zwrócił uwagę, że art. 83 ww. ustawy nie daje podstaw do przyznania emerytury w drodze wyjątku w oderwaniu od przepracowania dostatecznie długiego okresu, chociaż niewystarczającego do uzyskania świadczenia na ogólnych zasadach, ponieważ emerytura na zasadzie wyjątku jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego powiązanym z odprowadzaniem składek na to ubezpieczenie. W przypadku skarżącego udowodniony okres składkowy wynoszący 12 lat, 11 miesięcy i 6 dni jest - w ocenie organu - zbyt krótki w stosunku do okresu wymaganego do przyznania świadczenia w trybie zwykłym. Jednocześnie organ uznał, że niewątpliwie trudna sytuacja materialna sytuacja skarżącego nie stanowi wystarczającego uzasadnienia do przyznania świadczenia w drodze wyjątku. Świadczenia przyznawane na podstawie art. 83 ww. ustawy nie są bowiem świadczeniami socjalnymi, przyznawanymi jedynie według potrzeb.