Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Andrzej Kołodziej (spr.), Sędziowie WSA Iwona Dąbrowska, Joanna Kube, Protokolant Bartosz Piwoński, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 maja 2008 r. sprawy ze skargi M. K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia w drodze wyjątku 1) uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] października 2007 r. Nr [...], 2) stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu w całości.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] stycznia 2008 r. nr [...], na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa, utrzymał w mocy decyzję z dnia [...] października 2007 r. nr [...] odmawiającą przyznania M. K. świadczenia w drodze wyjątku.
Organ wskazał, że M. K. zwrócił się o przyznanie mu powyższego świadczenia wnioskiem z dnia [...] lipca 2006 r.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia [...] października 2006 r. nr [...], powołując się na art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j.: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.), odmówił przyznania renty w drodze wyjątku.
W uzasadnieniu podał, że świadczenie w drodze wyjątku może być przyznane ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania. Organ wyjaśnił, że powyższe warunki muszą być spełnione łącznie, a niespełnienie choćby jednego z nich wyklucza możliwość przyznania tego rodzaju świadczenia.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ustalił, że wnioskodawca na przestrzeni [...] lat życia udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący [...] lat [...] miesiące i [...] dni, jednakże w dziesięcioleciu przed datą powstania całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielniej egzystencji tylko 9 miesięcy i 26 dni zamiast wymaganych 5 lat. Ponadto, od listopada 1966 r. do kwietnia 1970 r. i od kwietnia 1997 r. do czasu powstania całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji w lutym 2006 r., nie udokumentował żadnego zatrudnienia popartego opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne. We wskazanych przerwach wnioskodawca pracował za granicą lecz z tego tytułu nie były opłacane składki na ubezpieczenie. Tym samym renta w drodze wyjątku nie mogła zostać przyznana wnioskodawcy, gdyż w sprawie brak było szczególnych okoliczności, bowiem wykonywanie pracy bez opłacania składek na własne ubezpieczenie, jako świadome zaniechanie kontynuowania ubezpieczenia nie stanowiło takiej okoliczności w rozumieniu art. 83 powołanej ustawy.
Powyższa decyzja została utrzymana w mocy decyzją Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] października 2006 r. nr [...].
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 22 lutego 2007 r. sygn. akt II SA/Wa 2365/06 uchylił wyżej wskazaną decyzję z dnia [...] października 2006 r. oraz poprzedzającą ją decyzję z dnia [...] października 2006 r. Sąd stwierdził, że Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych naruszył przepis art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co miało wpływ na wynik sprawy.
Sąd wskazał, że na przestrzeni [...] lat życia skarżący udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący ponad [...] lat pracy. Tak długi staż pracy nie powinien pozostawać bez wpływu na prawo do świadczenia, pomimo braku opłacania składek przez okres 5 lat w ostatnim dziesięcioleciu. Powołał się przy tym na uchwałę Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 23 marca 2006 r. sygn. akt I UZP 5/05 (OSNP 2006/19-20/305), w której stwierdzono, że "Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy (art. 57 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS), bez potrzeby wykazywania przewidzianego w art. 58 ust. 2 tej ustawy pięcioletniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy."