Dnia 8 listopada 2017 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi - Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Sławomir Wojciechowski Sędziowie Sędzia WSA Magdalena Sieniuć Sędzia WSA Barbara Rymaszewska (spr.) Protokolant Specjalista Aleksandra Błaszczyk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 listopada 2017 roku sprawy ze skargi Starosty [...] na bezczynność Wojewody [...] w przedmiocie wniosku o umorzenie należności z tytułu użytkowania wieczystego gruntów oddala skargę. LS
Starosta [...] zaskarżył do sądu administracyjnego bezczynność Wojewody [...] w przedmiocie umorzenia należności Skarbu Państwa z tytułu użytkowania wieczystego gruntów Skarbu Państwa przez [...] Zakłady A S.A. w wysokości 764.826,35 zł.
Pełnomocnik skarżącego zarzucił naruszenie przez Wojewodę [...] przepisów:
1) art. 56 ust. 1 i 2 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 1a) ustawy o finansach publicznych poprzez zaniechanie ich zastosowania i umorzenia należności z tytułu użytkowania wieczystego gruntów Skarbu Państwa przez [...] Zakłady A S.A. w związku z zakończonym postępowaniem upadłościowym oraz utratą osobowości prawnej przez dłużnika, w sytuacji gdy spełnione zostały przesłanki umorzenia należności z art. 56 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych.
2) art. 58 ust. 5 ustawy o finansach publicznych poprzez jego zastosowanie wynikające z błędnej wykładni przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, polegającej na przyjęciu, iż przepisy przedmiotowej ustawy (niewskazane konkretnie przez Wojewodę [...]) zawierają regulację dotyczącą umarzania należności z tytułu użytkowania wieczystego, w sytuacji gdy ustawodawca uregulował w treści art. 219 ustawy o gospodarce nieruchomościami z dnia 21 sierpnia 1997r. jednie instytucję rozłożenia na raty zaległości z tytułu użytkowania wieczystego istniejących w dniu wejścia w życie tej ustawy i umorzenia odsetek od tychże zaległości, natomiast w treści art. 68, 68a, 71 i 74 ustawy o gospodarce nieruchomościami uregulowane zostały jedynie różnego rodzaju ulgi, szczególnie przy wnoszeniu pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego lub przy zakupie nieruchomości, co łącznie nie daje w uznaniu skarżącego podstawy do przyjęcia, że przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami regulują umarzanie, odraczanie terminów spłaty lub rozkładanie na raty spłaty należności z tytułu użytkowania wieczystego powstałych po wejściu w życie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r.
W uzasadnieniu skargi pełnomocnik skarżącego przedstawił stan faktyczny sprawy, z którego wynikało, że wnioskiem z dnia [...] Starosta [...], wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej, jako organ reprezentujący Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa (art. 11 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami) wystąpił do Ministra Skarbu Państwa o umorzenie na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych należności z tytułu użytkowania wieczystego gruntów Skarbu Państwa przez [...] Zakłady A S.A. w związku z zakończonym postępowaniem upadłościowym oraz utratą osobowości prawnej przez dłużnika w kwocie 764.826,35 zł, załączając do przedmiotowego wniosku niezbędne dokumenty uzasadniające spełnienie przesłanki umorzenia tychże należności z art. 56 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych.
W odpowiedzi na powyższe wystąpienie Starosty [...], Minister Skarbu Państwa pismem z dnia [...] wskazał, że powstałe należności mają charakter cywilno - prawny i wynikają z istoty użytkowania wieczystego gruntu. W związku z utratą osobowości prawnej przez A S.A., a w konsekwencji nieistnienia podmiotu zobowiązanego do zapłaty należności z tytułu wieczystego użytkowania gruntów, istnieje podstawa zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych do wyksięgowania ww. należności zgłoszonych w postępowaniu upadłościowym. Jednocześnie Minister Skarbu Państwa, odwołując się do orzecznictwa sądów administracyjnych wskazał, że działania organów państwa związane z oddaniem w użytkowanie wieczyste gruntów Skarbu Państwa albo jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, z czym wiąże się uiszczenie przez użytkowników wieczystych opłat, ustalanych na podstawie zasad określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami, nie mają charakteru działań podejmowanych przez te organy jako podmioty prawa publicznego. Opłaty te są zobowiązaniami cywilnoprawnymi uiszczanymi bez wezwania na rzecz właściciela gruntu. Z art. 55 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych wynika, że należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym państwowym funduszom celowym, mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty. W myśl art. 56 ust. 1 pkt 3 i 5 ww. ustawy należności, o których mowa w art. 55, mogą być umarzane w całości, jeżeli zachodzi, m.in. uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji tej należności lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne lub zachodzi ważny interes dłużnika lub interes publiczny. Zgodnie z art. 57 ww. ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. na wniosek dłużnika należności mogą być umarzane w części, mogą zostać odroczone terminy spłaty całości lub części należności, płatność całości lub części należności może zostać rozłożona na raty - w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi dłużnika lub uzasadnionym interesem Skarbu Państwa. Według art. 58 ust. 1 i 2 ww. ustawy do umarzania, odraczania terminów lub rozkładania na raty spłaty ww. należności jest uprawniony minister właściwy do spraw Skarbu Państwa - w odniesieniu do należności Skarbu Państwa wynikających ze stosunków prawnych, w zakresie których jest on właściwy, kierownik państwowej jednostki budżetowej - w odniesieniu do pozostałych należności przypadających tej jednostce budżetowej, jeżeli wartość należności głównej nie przekracza kwoty 40.000 zł, dysponent państwowego funduszu celowego - w odniesieniu do należności tego funduszu, dysponent części budżetowej - w pozostałych przypadkach. Umorzenie należności oraz odroczenie terminu spłaty całości lub części należności albo rozłożenie płatności całości lub części należności na raty następuje w formie pisemnej, na podstawie przepisów prawa cywilnego. Ww. przepisów nie stosuje się do należności, których umarzanie, odraczanie terminów spłaty oraz rozkładanie spłaty na raty określają odrębne przepisy. Zgodnie z art. 219 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami zaległe w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1998r.) zobowiązania osób prawnych lub fizycznych z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych mogą być rozłożone na nieoprocentowane raty roczne przez okres do 10 lat, a odsetki od tych należności mogą być umorzone. Rozłożenia na raty oraz umorzenia odsetek dokonuje w drodze decyzji wojewoda, jeżeli nieruchomość stanowi własność Skarbu Państwa lub organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli nieruchomość stanowi własność jednostki samorządu terytorialnego, o ile jest to uzasadnione sytuacją finansową tych osób prawnych lub fizycznych. Z ww. artykułu wynika, że zawarty w nim przepis wyłącza stosowanie w tym zakresie przepisów kodeksu cywilnego o umarzaniu wierzytelności. Ponadto, przywołany przepis nie daje podstaw do umarzania należności głównej powstałej z tytułu zaległości w opłatach za użytkowanie wieczyste gruntu. Jednocześnie ww. ustawa w art. 68, 68a, 71 i 74 stanowi jedynie o różnego rodzaju ulgach, szczególnie przy wnoszeniu pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego lub przy zakupie nieruchomości (prawa użytkowania wieczystego). Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami, poza sytuacją wymienioną w art. 219, nie stwarzają zatem podstawy prawnej do umarzania, odraczania lub rozkładania na raty należności przypadających z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych, których właścicielem jest Skarb Państwa, powstałych po jej wejściu w życie. Ze względu zatem na brak odrębnych przepisów w ustawie o gospodarce nieruchomości, dotyczących rozkładania na raty czy umarzania danego rodzaju należności cywilnoprawnych oznacza, iż w wyżej wskazanej sprawie zastosowanie mają regulacje ustawy o finansach publicznych, wynikające z art. 58 ust. 5 tej ustawy.