Okoliczność, że nieruchomości objęte wykazem nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży są obciążone użytkowaniem przez osobę fizyczną czy służebnością osobistą, nie stoi na przeszkodzie wydania decyzji przez organ administracji państwowej w przedmiocie ustalenia kandydata na nabywcę tych nieruchomości.
W sprawie ze skargi na wymienioną decyzję organu administracji Naczelny Sąd Administracyjny nie jest powołany do rozstrzygnięcia, czy państwowe nieruchomości przeznaczone do sprzedaży są obciążone użytkownikiem przez osobę fizyczną lub służebnością osobistą.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na decyzję Wojewody (...) w przedmiocie ustalenia kandydata na nabywcę państwowej nieruchomości rolnej na skutek rewizji nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego PRL (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Gdańsku z dnia 25 kwietnia 1984 r. SA/Gd 363/84
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę NSA OZ w Gdańsku do rozpoznania.
Anna F. była właścicielką gospodarstwa rolnego. Decyzją z dnia 10 października 1974 r. wydaną pod rządem ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o przekazywaniu gospodarstw rolnych na własność Państwa za rentę i spłaty pieniężne /Dz.U. nr 21 poz. 118/ Państwo przejęło na własność wspomniane gospodarstwo wraz z zabudowaniami, przy czym przydzielono Annie F. do użytkowania zabudowania oraz działkę gruntu o obszarze 0,5 ha.
W dniu 8 lipca 1983 r. Anna F. złożyła oświadczenie skierowane do naczelnika gminy tej treści, że jako "posiadająca w dożywocie budynku gospodarcze i mieszkalny oraz ziemię 0,5 ha zrzekła się tego pod warunkiem, że budynki i ziemię kupi Jan T.".
Działkę o obszarze 0,24 ha z budynkami dotychczas użytkowanymi przez Annę F. oraz działkę gruntu o obszarze 0,5 ha naczelnik gminy objął wykazem nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży.
Decyzją z dnia 27 stycznia 1984 r. naczelnik gminy ustalił, że Konstanty R. jest kandydatem na nabywcę wymienionych nieruchomości i odmówił ustalenia Jana T. na tego kandydata, a wymienioną decyzję wojewoda utrzymał w mocy w dniu 6 marca 1984 r.
Jan T. wniósł skargę na decyzję wojewody.
Stosownie do wywodów Naczelnego Sądu Administracyjnego oświadczenie Anny F. z dnia 8 lipca 1983 r. zawiera zrzeczenie się przez nią ograniczonego prawa rzeczowego pod warunkiem, że nabywcą nieruchomości będzie Jan T. Oświadczenie to, żeby wywarło skutek, musiało być jednak bezwarunkowe. Ponadto wspomniany warunek, jako zawieszający, czyni w sprawie oświadczenie nieważnym. Nie nastąpiło więc wygaśnięcie użytkowania, a nieruchomości nim obciążone nie mogły być objęte wykazem nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży. Dlatego zarówno decyzja naczelnika gminy ustalająca, że Konstanty R. jest kandydatem na nabywcę tych nieruchomości, jak i utrzymująca ją w mocy decyzja wojewody są nieważne, zostały bowiem wydane z rażącym naruszeniem prawa.
W konsekwencji wyrokiem z dnia 25 kwietnia 1984 r. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził nieważność obu wymienionych decyzji.
W dniu 31 lipca 1984 r. Prokurator Generalny PRL wniósł od powołanego wyroku rewizję nadzwyczajną. Domaga się w niej jego uchylenia i przekazania sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ani ustawa z dnia 12 marca 1958 r. o sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych oraz uporządkowaniu niektórych spraw związanych z przeprowadzeniem reformy rolnej i osadnictwa rolnego /Dz.U. nr 17 poz. 71/, ani wydane na jej podstawie zarządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 18 września 1982 r. w sprawie cen, warunków i trybu sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych /M.P. nr 23 poz. 205/ nie zawierają przepisu, który by stanowił, że wykazem nieruchomości przeznaczonych do sprzedaży nie może być objęta nieruchomość obciążona użytkowaniem przez osobę fizyczną /art. 252 i nast. Kc/ czy służebnością osobistą /art. 296 i nast. Kc/.
Nabycie od Państwa takiej nieruchomości obciążonej zależy od woli kandydata na nabywcę. W szczególności jeżeli kandydat na nabywcę wie, że użytkowanie nieruchomości przez osobę fizyczną nie jest wykonywane, a liczy, że nie będzie ono wykonywane i wygaśnie wskutek niewykonywania /art. 255 Kc/, albo wie, że użytkowanie jest wykonywane, ale przy uwzględnieniu podeszłego wieku użytkownika przypuszcza, że wygaśnie ono wkrótce z jego śmiercią /art. 268 Kc/, to stosownie do oceny opartej na tych pobudkach zawiera umowę nabycia własności nieruchomości w formie aktu notarialnego, natomiast w razie odmiennej oceny nie przystępuje do zawarcia tej umowy.