1. Przepisy szczególne postępowania w sprawach zobowiązań podatkowych nie wyłączają obowiązku wszczęcia postępowania z urzędu i zawiadomienia o tym wszystkich osób będących stronami w sprawie.
2. Narusza podstawowy obowiązek zapewnienia stronie postępowania administracyjnego czynnego udziału w każdym jego stadium uznanie, że bezskuteczne jest odwołanie złożone w imieniu tej strony bez dołączenia pełnomocnictwa /art. 33 par. 3 zd. pierwsze Kpa/.
Wnoszący powinien zostać jedynie wezwany do usunięcia tego braku /art. 64 par. 2 Kpa/.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu skargi (...) na decyzję Izby Skarbowej (...) w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania w sprawie wymiaru podatku dochodowego za 1983 r. na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu z dnia 8 października 1987 r. SA/Po 669/87
oddala rewizję nadzwyczajną.
W rewizji nadzwyczajnej od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego - Ośrodek Zamiejscowy w Poznaniu, wydanego w sprawie ze skargi Dariusza N. na decyzję Izby Skarbowej w S. w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania w sprawie wymiaru podatku dochodowego za 1983 r. Minister Sprawiedliwości zarzucił rażące naruszenie art. 207 par. 3 w związku z art. 156 par. 1 pkt 2 i art. 59 par. 2 Kpa i wniósł o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu tych zarzutów wskazano, że Naczelny Sąd Administracyjny przyjmując, iż postępowanie administracyjne w tej sprawie nie zostało zakończone, a w następstwie stwierdzając nieważność decyzji organów podatkowych obu instancji w kwestii wznowienia postępowania, nietrafnie ocenił istotę czynności Izby Skarbowej w S., a ponadto z rażącym naruszeniem art. 59 par. 2 Kpa wytknął tej Izbie brak pouczenia o przysługującym na jej postanowienie zażaleniu, choć działała ona jako organ właściwy do rozpatrzenia odwołania, a postanowienie wydane przez taki organ w przedmiocie przywrócenia terminu jest ostateczne. W rewizji uznano stanowisko tej Izby w kwestii pełnomocnictwa matki skarżącego za co najmniej wątpliwe, a mimo niewątpliwych uchybień w postępowaniu, jakie ta Izba popełniła, zakwestionowano ocenę, iż naruszenie przez nią prawa miało charakter rażący.
Nie znajdując podstaw do uwzględnienia tej rewizji Sąd Najwyższy miał na uwadze, co następuje:
Mimo podejmowania w sprawie w długotrwałym postępowaniu licznych czynności przez organy podatkowe obu instancji szereg istotnych w niej kwestii nie zostało dostrzeżonych, a inne nie zostały prawidłowo ocenione. W pewnej mierze odnosi się to również - jak trafnie zwrócono uwagę w rewizji nadzwyczajnej - także do ocen dokonanych w zaskarżonym wyroku.
Liczne w tej sprawie uchybienia miały swój początek już przy pierwszych podjętych czynnościach. Drugi Urząd Skarbowy w S. powołując się na art. 50 Kpa wezwał Dariusza N. "celem wyjaśnień w sprawie zamiany samochodu Mercedes na Fiata 125p". W dniu 26 kwietnia 1984 r. w Urzędzie tym sporządzony został przez inspektora Urzędu "z Ob. Dariuszem M." protokół "na okoliczność" tej zamiany.
W dniu 17 września 1984 r. wydana została decyzja o wymierzeniu Dariuszowi N. za 1983 r. z tytułu zamiany samochodu marki "Mercedes" podatku dochodowego w kwocie 362.970 zł. W jej uzasadnieniu przyjęto po stronie kosztów, że równowartością 1.400 DM wydanych na zakup samochodu w RFN jest kwota 49.056 zł według kursu NBP + 35,04 zł, a z porównania dat przewozu i zamiany wyprowadzono wniosek, iż został on nabyty w celu odsprzedaży z zyskiem.
Stosownie do tytułu działu III Kpa zawiera on przepisy szczególne postępowania w sprawach zobowiązań podatkowych, a zatem uzupełniające przepisy zawarte w poprzednich działach Kpa.
W druku wezwania skierowanego do Dariusza N. zagrożono, że niezastosowanie się do tego może pociągnąć karę pieniężną na podstawie ustawy karnej skarbowej, choć nie był on wezwany do osobistego stawienia się w toku postępowania /art. 51 i art. 52 Kpa/ jako strona, świadek lub biegły /art. 88 par. 1 w związku z art. 178 Kpa/. Wbrew wyraźnym i istotnym wymaganiom wynikającym z art. 61 par. 1 Kpa organ podatkowy zarówno nie wszczął z urzędu postępowania administracyjnego, jak i nie zawiadomił Dariusza N. jako strony o wszczęciu takiego postępowania /art. 61 par. 4 Kpa/. Tymczasem przepisy szczególne postępowania w sprawach zobowiązań podatkowych nie wyłączają obowiązku wszczęcia postępowania z urzędu i zawiadomienia o tym wszystkich osób będących stronami w sprawie. Miało to - na tle dalszych okoliczności sprawy - takie również istotne znaczenie, że jedynie w toku wszczętego postępowania stronę obciąża obowiązek zawiadomienia organu administracji państwowej o każdej zmianie swego adresu /art. 41 par. 1 Kpa/. Ponadto stosownie do art. 67 Kpa protokół sporządza się z czynności w toku postępowania, i to ze wskazaniem, w jakim charakterze /strony, świadka i biegłego/ dokonano przesłuchania.