Określone w art. 33 ust. 1 w związku z art. 24 ust. 1 pkt 1 i pkt 3-5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych /Dz.U. nr 19 poz. 145 ze zm./ warunki jakie spełnić musi osoba ubiegająca się o wpis na listę aplikantów radcowskich, nie dają podstaw do podjęcia uznaniowej decyzji o wpisie lub odmowie wpisu.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na uchwałę Krajowej Rady Radców Prawnych (...) w przedmiocie wpisu na listę aplikantów radców prawnych na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 lutego 1998 r. II SA 1690/97
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę NSA w Warszawie do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.
Stosownie do postanowienia art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych /Dz.U. nr 19 poz. 145 ze zm./ na listę aplikantów radcowskich "może być wpisana osoba", która spełnia warunki określone w art. 24 ust. 1 pkt 1, 3-5 /czyli
a/ ukończyła studia prawnicze w Polsce i uzyskała tytuł magistra prawa lub ukończyła zagraniczne uniwersyteckie studia prawnicze uznane w Polsce za równorzędne oraz włada językiem polskim w mowie i piśmie - art. 24 ust. 1 pkt 1;
b/ korzysta w pełni z praw publicznych - art. 24 ust. 1 pkt. 3;
c/ ma pełna zdolność do czynności prawnych - art. 24 ust. 1 pkt 4 oraz
d/ jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego - art. 24 ust. 1 pkt 5/ i zapewni pokrycie kosztów aplikacji radcowskiej. Użyty w tym przepisie zwrot modalny "może być wpisana" nie upoważnia jednak do stwierdzenia, że rozstrzygnięcie w sprawie dokonania wpisu określonej osoby na listę aplikantów radcowskich ma charakter decyzji uznaniowej. Interpretacja taka byłaby sprzeczna zarówno z postanowieniami art. 65 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1 oraz art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 kwietnia 1997 r. /Dz.U. nr 78 poz. 483/, jak i z art. 6 ratyfikowanego przez Rzeczpospolitą Polską Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych Społecznych i Kulturalnych /Dz.U. 1977 nr 38 poz. 169/. Skoro bowiem wszelkie warunki realizacji prawa do pracy oraz wyjątki w tym zakresie musza być określone w ustawie /art. 31 ust. 3 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji RP/, to należy stanąć na stanowisku, że dotyczy to również warunków jakie muszą być spełnione w celu przyjęcia na aplikację radcowską.
Oznacza to, że spełnienie przez określoną osobę warunków, o których mowa w art. 33 ust. 1 ustawy o radcach prawnych przesadza o tym, że osoba ta będzie wpisana na listę aplikantów radcowskich, chyba że wyraźny przepis ustawy stanowi inaczej.
Co więcej, żaden spośród wymienionych w art. 33 ust. 1 ustawy o radcach prawnych warunków prawnych przyjęcia na aplikację radcowską nie daje podstaw do podjęcia uznaniowej decyzji o wpisie lub o odmowie wpisu na listę aplikantów radcowskich. Dotyczy to również wymagania określonego w art. 24 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 33 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, w myśl którego na listę aplikantów radcowskich wpisana może być jedynie osoba, która "jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego"; wprawdzie w grę wchodzi w tym wypadku przesłanka prawna podlegająca ocenie, tym niemniej ocena ta nie może być dowolna, w każdym wypadku musi opierać się na ustalonych faktach i ocena ta podlega kontroli sądowoadministracyjnej co do jej zgodności z prawem.
Równocześnie należy mieć na uwadze, że wedle stanu prawnego obowiązującego do dnia 15 września 1997 r., tzn. do dnia wejścia w życie zmian wprowadzonych ustawą z dnia 22 maja 1997 r. o zmianie - ustawy - Prawo o adwokaturze i ustawy o radcach prawnych oraz niektórych innych ustaw /Dz.U. nr 75 poz. 471/, przepisy ustawy o radcach prawnych nie dawały podstaw do przeprowadzania przez radę okręgową radców prawnych postępowania konkursowego dla osób ubiegających się o wpis na listę aplikantów radcowskich. W szczególności tego typu postępowanie konkursowe nie mogło być wprowadzone również w drodze uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych podjętej na podstawie art. 60 pkt 8 ustawy o radcach prawnych, skoro przepis upoważniał Krajową Radę Radców Prawnych jedynie do uchwalania regulaminów w odniesieniu do wymienionych w nim enumeratywnie spraw, a mianowicie w sprawach: