Sprawa ze skargi na decyzję Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych w W. w przedmiocie obciążenia opłatą, drogową za przejazd pojazdem nienormatywnym bez zezwolenia na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku NSA w W. II SA 1393/99
Tezy

Przepis par. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 marca 1998 r. w sprawie opłat drogowych /Dz.U. nr 40 poz. 230 ze zm./ narusza rażąco wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadę proporcjonalności w ten sposób, że opłaty podwyższone pobiera się bez względu na długość przejechanej trasy. Opłata podwyższona przyjęta w powołanym przepisie rozporządzenia powinna być narzędziem ochrony stanu nawierzchni drogowej, jednakże należy stwierdzić, że wymierzanie opłat podwyższonych bez uwzględnienia długości trasy przebytej przez pojazd nienormatywny, mimo że opłata podwyższona jest opłatą "za przejazd po drogach publicznych", jest sprzeczne z celem wprowadzenia tego obowiązku i stanowi z tego względu akt represji wobec użytkowników dróg, nie zaś narzędzie ochrony stanu nawierzchni drogowej.

Sentencja

Sąd Najwyższy z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara Grudzieckiego po rozpoznaniu sprawy ze skargi Bolesława O. na decyzję Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych w W. z dnia 25 maja 1999 r., (...) w przedmiocie obciążenia opłatą, drogową za przejazd pojazdem nienormatywnym bez zezwolenia na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 14 października 1999 r. II SA 1393/99 - oddala rewizję nadzwyczajną.

Uzasadnienie strona 1/5

Naczelny Dyrektor Okręgu Dróg Publicznych w Rz. decyzją, z dnia 3 grudnia 1998 r. wymierzył Bolesławowi O. opłatę drogową za przejazd pojazdem nienormatywnym bez zezwolenia; jako podstawę prawną decyzji wskazano przepis par. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 marca 1998 r. w sprawie opłat drogowych /Dz.U. nr 40 poz. 230/

Generalny Dyrektor Dróg Publicznych w W. decyzją z dnia 25 maja 1999 r. utrzymał w mocy zaskarżoną odwołaniem Bolesława O. powyższą decyzję.

Naczelny Sąd Administracyjny w W. wyrokiem z dnia 14 października 1999 r. II SA 1393/99 uchylił powyższą decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

Sąd stwierdził, że rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 marca 1998 r. w sprawie opłat drogowych /Dz.U. nr 40 poz. 230/ uchyliło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 października 1996 r. w sprawie opłat drogowych /Dz.U. nr 123 poz. 578 ze zm./. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 27 kwietnia 1999 r. P 7/98 /OTK 1999 nr 4 poz. 72/ stwierdził, że "Paragraf 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 października 1996 r. w sprawie opłat drogowych /Dz.U. nr 123 poz. 578 ze zm./ jest niezgodny z art. 2 i art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej i nie jest zgodny z art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych /Dz.U. nr 14 poz. 60 ze zm./ przez to, że narusza zakres ustawowego upoważnienia oraz stanowi przepis o charakterze represyjnym." W ocenie Sądu zmiana regulacji prawnej w zakresie opłat drogowych nie doprowadziła do usunięcia z porządku prawnego wad, które Trybunał Konstytucyjny uznał za uzasadniające powyższe orzeczenie. Zarówno bowiem "wysokość wymierzanych opłat, jak i okoliczność, iż są one ustalane /nie elastycznie/ bez względu na długość przejechanej trasy powoduje, że przepis par. 9 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 marca 1998 r. w sprawie opłat drogowych, stanowiący podstawę zaskarżonych decyzji, jest niezgodny z powołanymi przepisami Konstytucji RP oraz ustawy o drogach publicznych. Opłaty drogowej wymierzanej na podstawie tego przepisu nie można uznać za opłatę "podwyższoną", a tylko taką opłatę podwyższoną Rada Ministrów mogła ustalić na podstawie upoważnienia zawartego w art. 13 ust. 4 ustawy o drogach publicznych.

W ocenie Sądu uznanie niekonstytucyjności przepisu par. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 marca 1998 r. w sprawie opłat drogowych powoduje, iż Sąd może odmówić zastosowania tego przepisu jako aktu podustawowego i uznać, że kontrolowana decyzja została wydana bez podstawy prawnej, jeżeli brak było podstaw do jej wydania w akcie ustawodawczym. W rozpoznawanej sprawie oznaczałoby to, że kwestionowane decyzje administracyjne zostały wydane bez podstawy prawnej, ponieważ w ustawie o drogach publicznych brak jest przepisu pozwalającego na ustalenie opłaty drogowej za przejazd pojazdem nienormatywnym bez zezwolenia. Konsekwencją takiego wniosku powinna być zatem - stwierdził Sąd - powinność stwierdzenia nieważności zaskarżonych decyzji. Sąd wyraził pogląd, że stwierdzenie na tle rozpoznawanej sprawy niekonstytucyjności par. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 marca 1998 r. w sprawie opłat drogowych stanowi, w świetle skutków prawnych orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 7/98, podstawę do uchylenia decyzji wydanej na podstawie powołanego przepisu. Ewentualne przyjęcie dopuszczalności stwierdzenia przez NSA nieważności decyzji /w sytuacji braku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego/ byłoby bowiem skutkiem dalej idącym niż przewidział to ustawodawca dla spraw, w których wypowiadał się najwyższy w świetle Konstytucji organ powołany do kontroli aktów prawotwórczych, tj. Trybunał Konstytucyjny.

Strona 1/5