Organem wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek samorządu terytorialnego, także z zakresu zadań zleconych, od dnia 1 stycznia 1999 r. jest samorządowe kolegium odwoławcze, chyba że wcześniej wszczęte postępowanie z zakresu administracji rządowej do dnia 31 grudnia 1998 r. nie zostało zakończone ostateczną decyzją administracyjną.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy ze skargi Witolda P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia 18 marca 1999 r. (...) w przedmiocie odmowy przyznania zasiłku okresowego na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we W. z dnia 9 września 1999 r. (...) - uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu we Wrocławiu. do ponownego rozpoznania.
Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w G. decyzją z dnia 24 lutego 1999 r., załatwiającą podanie Witolda P. z dnia 4 stycznia 1999 r., odmówił przyznania mu zasiłku okresowego z uwagi na brak środków finansowych. Decyzja ta została następnie uchylona w całości decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. z dnia 18 marca 1999 r., które sprawę przekazało organowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Samorządowe Kolegium Odwoławcze stwierdziło, że organ pierwszej instancji prawidłowo zbadał sytuację rodzinną i materialną rodziny strony i ustalił, iż uzasadnia ona objęcie jej pomocą społeczna na podstawie art. 4 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej /t.j. Dz.U. 1993 nr 13 poz. 60 ze zm./. Równocześnie Samorządowe Kolegium Odwoławcze stanęło na stanowisku, że: "skoro udzielenie pomocy oraz jej zakres jest uzależnione nie tylko od usprawiedliwionych potrzeb osób uprawnionych do uzyskania pomocy, ale również od możliwości pomocy społecznej, stąd niedostatecznym uzasadnieniem zaskarżonego rozstrzygnięcia jest argument braku środków finansowych podnoszony przez organ I instancji, nie poparty wykazaniem ilości posiadanych środków na pomoc społeczną, liczby osób i rodzin ubiegających się o przyznanie pomocy, oraz liczby tych spośród nich, których potrzeby są pilniejsze niż w rozpoznawanej sprawie". W skardze od tej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego, Witold P. ponownie powołał się na swą trudną sytuację materialną, która uzasadnia przyznanie mu pomocy społecznej.
Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we W. wyrokiem z dnia 9 września 1999 r. (...) stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu tego wyroku Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że "samorządowe kolegium odwoławcze nie może rozstrzygać odwołań od decyzji o zasiłkach okresowych z pomocy społecznej", ponieważ w opinii tego Sądu: po pierwsze - przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych należy do zadań zleconych gminie /art. 11 ustawy o pomocy społecznej/; po drugie - w myśl art. 24 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie /Dz.U. nr 91 poz. 577 - powoływanej nadal jako: ustawa o administracji rządowej/ wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, nie zastrzeżone na rzecz innych organów tej administracji, należą do kompetencji wojewody; oraz po trzecie - art. 7 ustawy o administracji rządowej stanowi, że wojewoda jest organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym. Dlatego w opinii Sądu, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego utrwalony jest pogląd prawny, że "w obowiązującym stanie prawnym organy jednostek samorządu terytorialnego w wykonywaniu zadań zleconych w ramach pomocy społecznej w znaczeniu funkcjonalnym są organami administracji rządowej i w indywidualnych sprawach załatwianych w formie decyzji administracyjnej organem odwoławczym jest wojewoda".
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego pismem z dnia 9 marca 2000 r. wniósł rewizję nadzwyczajną od powyższego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we W. z dnia 9 września 1999 r. (...), w której zarzucił temu wyrokowi rażące naruszenie: po pierwsze - art. 17 pkt 1 Kpa w brzmieniu ustalonym art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa /Dz.U. nr 162 poz. 1126/ w związku z art. 36 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej oraz w związku z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1984 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. nr 122 poz. 593 ze zm./ w brzmieniu ustalonym w art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o zmianie ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych /Dz.U. nr 162 poz. 1124/, w kontekście art. 4 ust. 1, art. 6 i art. 7 tej ostatniej ustawy, ponieważ decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w O. dotyczyła sprawy wszczętej po dniu 31 grudnia 1998 r. przed Dyrektorem Ośrodka Pomocy Społecznej w G.; po drugie - art. 39 ust. 5 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /t.j. Dz.U. 1996 nr 13 poz. 74 ze zm./ w brzmieniu ustalonym art. 10 pkt 9 ustawy z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa /Dz.U. nr 162 poz. 1126/ oraz w związku z art. 39 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, a także art. 9 ust. 1 i art. 46 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej; po trzecie - art. 22 ust. 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ w związku z art. 156 par. 1 pkt 1 Kpa, a także art. 51 ustawy o NSA, wobec braku podstaw do zastosowania tych przepisów prawa. W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono w szczególności, że przytoczone w rewizji nadzwyczajnej podstawy prawne wskazują, iż począwszy od dnia 1 stycznia 1999 r. we wszystkich sprawach, w których w pierwszej instancji orzekają organy jednostki samorząd terytorialnego, obowiązuje domniemanie kompetencji na rzecz samorządowych kolegiów odwoławczych jako organów drugiej instancji, przy czym dotyczy ono "jedynie tych spraw, które zostały wszczęte przed organami I instancji po dniu 31 grudnia 1998 r.". Art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o zmianie ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych stanowi bowiem, że sprawy z zakresu administracji rządowej wszczęte i nie zakończone decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życie tej ustawy, podlegają rozpatrzeniu przez właściwego miejscowo wojewodę. Równocześnie w rewizji nadzwyczajnej podkreśla się, że w ustawie o pomocy społecznej /także po jej nowelizacji/ nie ma przepisu szczególnego /w rozumieniu art. 17 pkt 1 Kpa/, który stanowiłby, że decyzje wydawane w pierwszej instancji przez kierowników gminnych ośrodków pomocy społecznej w zakresie zadań zleconych miałyby podlegać kontroli instancyjnej wojewodów. W konsekwencji, w rewizji nadzwyczaj mej wniesiono na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o NSA o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu we W. do ponownego rozpoznania.