Jeżeli importer nie może wykazać się wiarygodnymi dokumentami potwierdzającymi zakup lub odprawę celną towarów, istnieje domniemanie, że odprawa taka w ogóle się nie odbyła.
Wskazuje to na nielegalne pochodzenie towarów.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł (...) w przedmiocie wymiaru cła na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości (...) od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach z dnia 12 listopada 1997 r. I SA/Ka 687/96
uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę.
Sąd Najwyższy zważył co następuje:
Zgodnie z przepisem art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne /Dz.U. 1994 nr 71 poz. 312 ze zm./ kontrola celna może być wykonywana poza miejscem odprawy celnej, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie; że towar został wprowadzony na polski obszar celny z naruszeniem przepisów prawa lub umów międzynarodowych, przy czym kontrola ta może być wykonywana w ciągu dwóch lat od dnia wprowadzenia towaru na polski obszar celny. W tym przypadku funkcjonariusze celni są uprawnieni, na podstawie art. 46 ust. 2 pkt 2 Prawa celnego, do legitymowania osób posiadających towary przywiezione lub nadesłane z zagranicy, których rodzaj lub ilość wskazują na przeznaczenie do działalności gospodarczej. W razie zaś stwierdzenia w wyniku tych czynności, że towary nie były poddane kontroli celnej, organ celny dokonuje wymiaru i poboru cła, chyba że wszczęto postępowanie w trybie określonym w odrębnych przepisach. W świetle powyższego stanu prawnego i ustalonego stanu faktycznego sprawy trafny jest zarzut Ministra Sprawiedliwości, że Naczelny Sąd Administracyjny błędnie oparł swoje rozstrzygnięcie na przepisie art. 48 Prawa celnego, który w sprawie nie miał zastosowania. Przepis art. 48 Prawa celnego ma bowiem zastosowanie w razie dokonywania kontroli celnej w stałym miejscu odprawy celnej, a poza tym miejscem tylko w przypadku określonym w art. 22 ust. 2 Prawa celnego.
Trafny jest pogląd Ministra Sprawiedliwości, że mający zastosowanie w sprawie przepis art. 46a Prawa celnego wprowadza domniemanie, że w przypadku, gdy osoba posiadająca towary przywiezione lub nadesłane z zagranicy nie przedstawi, w toku czynności kontrolnych wykonywanych na podstawie art. 46 ust. 2 pkt 2-4 Prawa celnego, dowodów odprawy celnej lub dowodu zakupu towarów, uważa się, że towary te nie były poddane kontroli celnej. W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że skarżący był w posiadaniu towaru celnego, jednakże nie obalił tego domniemania, przedstawiając w toku kontroli celnej jedynie fikcyjne rachunki zakupu tego towaru od nieistniejących firm krajowych; samo oświadczenie skarżącego, że nie sprowadził towaru z zagranicy nie jest wystarczające do uchylenia się od skutków domniemania przewidzianego w art. 46a ust. 2 Prawa celnego. Do wymiaru i poboru cła w przypadku określonym w tym przepisie wystarczające jest ustalenie, że osoba posiadająca towary pochodzenia zagranicznego nie przedstawi, w toku czynności kontrolnych podejmowanych na podstawie i w granicach art. 46 ust. 2 pkt 2-4 Prawa celnego, dowodów odprawy celnej lub dowodów zakupu towarów. Nie można natomiast podzielić poglądu Ministra Sprawiedliwości, jakoby osoba ta miała przedstawić dowody odprawy celnej towarów i równocześnie dowody zakupu tych towarów, bowiem taki warunek nie wynika z wykładni gramatycznej art. 46 a ust. 2 Prawa celnego.
Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.