Zwolnienie od podatku odszkodowań, wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 1993 nr 90 poz. 416 ze zm./, nie obejmuje wynagrodzenia utraconych korzyści.
Umową z 17 września 1998 r. Jan S. zbył swoje udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na rzecz firmy E.S. Podobnie uczynili dwaj inni wspólnicy, a mianowicie Jan M. i Kazimierz L.
Jan S. otrzymał z tytułu transakcji 6.661.836,80 DEM, w tym 1.570.408 DEM jako tzw. rekompensatę za zakaz konkurencji. Zobowiązał się bowiem do tego, że w okresie 4 lat po zakończeniu działalności w spółce nie będzie prowadził działalności konkurencyjnej wobec spółki, a w szczególności nie będzie wspierać, zakładać ani prowadzić przedsiębiorstwa w dziedzinie produkcji i dystrybucji materiałów izolacyjnych dla potrzeb budownictwa.
20 października 1998 r. Jan S. złożył deklarację PIT-13 o wysokości uzyskanego dochodu ze sprzedaży udziałów w spółce. W deklaracji wpisał równowartość w złotych całej otrzymanej kwoty. Tego samego dnia zapłacił zaliczkę wynikającą z deklarowanego dochodu do opodatkowania.
4 listopada 1998 r. podatnik złożył korektę deklaracji PIT-13 i zażądał zwrotu nadpłaty zaliczki. Wyraził pogląd, że kwota otrzymana z tytułu rekompensaty za zakaz konkurencji stanowi odszkodowanie, wolne od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Decyzją z 16 grudnia 1998 r., wydaną na podstawie art. 207 i art. 79 par. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa /Dz.U. nr 137 poz. 926 ze zm./, Urząd Skarbowy w O. odmówił stwierdzenia nadpłaty. W uzasadnieniu podniósł, że aby mówić o odszkodowaniu trzeba stwierdzić fakt powstania szkody oraz istnienie odpowiedzialności z tytułu kontraktu /art. 471 Kc/ lub z tytułu deliktu /art. 415 Kc/. Zdaniem Urzędu Skarbowego, w rozpatrywanej sprawie nie można mówić o zobowiązaniach odszkodowawczych.
W odwołaniu od decyzji organu pierwszej instancji Jan S. zarzucił naruszenie art. 121 par. 2, art. 122-124 i art. 125 par. 1 Ordynacji podatkowej oraz art. 65 i art. 361 Kc. Zdaniem podatnika, źródłem odpowiedzialności odszkodowawczej z art. 361 par. 1 Kc może być zaniechanie, czym w jego przypadku było powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej. Szkoda polegała natomiast na utraceniu korzyści, czyli stanowiła tzw. lucrum cessans. Podatnik podniósł nadto, że zakaz konkurencji odnosił się do spółki "S." - jako pracodawcy - nie zaś do firmy E.S. Należałoby zatem ocenić otrzymane świadczenie także w aspekcie art. 101[2] Kodeksu pracy.
Powyższe argumenty nie przekonały Izby Skarbowej w O., która decyzją z 23 marca 1999 r. utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję. Zwróciła uwagę, że Jan S. otrzymał należność wynikającą z umowy, a nie odszkodowanie na podstawie ustawy. Podkreśliła, że umowa z 17 września 1998 r. nie została zawarta między pracodawcą a pracownikiem. Nie ma więc zastosowania art. 101[2] par. 1 Kp.
Jan S. wniósł skargę na decyzję Izby Skarbowej, zarzucając naruszenie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a także art. 210 par. 4 Ordynacji podatkowej oraz innych jej przepisów, wymienionych uprzednio w odwołaniu. Skarżący zauważył, że treść decyzji pozostaje w sprzeczności z jednym z fragmentów uzasadnienia, w którym Izba Skarbowa stwierdziła, że rekompensata za zakaz konkurencji w istocie jest wynagrodzeniem szkody /odszkodowaniem/, jaka a na utracie spodziewanych korzyści". Ponadto Izba Skarbowa nie podjęła - zdaniem skarżącego - działań, zmierzających do wyjaśnienia czy firma E.S. nie działała w charakterze pełnomocnika wspólników spółki, a w efekcie samej spółki, jako pracodawcy. Skarżący dołączył do skargi przedwstępną umowę z 25 i 31 sierpnia 1998 r., zawartą między firm, E.S. a udziałowcem spółki S., która to umowa miała świadczyć o upoważnieniu tej pierwszej do ustanowienia skutecznego wobec S. zakazu konkurencji.