1. Wyłącznym kryterium wyliczenia wartości prawa użytkowania wieczystego po dniu 24 sierpnia 1995 r. jest jego cena rynkowa z dnia powstania obowiązku podatkowego /art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. nr 45 poz. 207 ze zm./.
2. Ciężarem w rozumieniu art. 7 ust. 1 cytowanej ustawy jest inne niż dług obciążenie nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza jego rynkową wartość. Opłata roczna nie ciąży na prawie użytkowania wieczystego ani na związanych z tym prawem budynkach stanowiących odrębną nieruchomość. Nie stanowi zatem ciężaru podlegającego odliczeniu od wartości nabytego prawa na podstawie art. 7 ust. 1 tej ustawy.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Bronisława i Genowefy małżonków M. oraz Adama M. i Radosława M. na decyzję Izby Skarbowej w (...) z dnia 6 września 1996 r. w przedmiocie wymiaru podatku od spadków i darowizn i na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ uchylił zaskarżone decyzje, a także - zgodnie z art. 55 ust. 1 tej ustawy - zasądził od Izby Skarbowej na rzecz każdego ze skarżących po siedemnaście złotych siedemdziesiąt groszy tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Zaskarżonymi decyzjami Izby Skarbowej w (...) z dnia 6 września 1996 r. zostały utrzymane w mocy decyzje Urzędu Skarbowego w O. z dnia 23 maja 1995 r., którymi wymierzono Genowefie M., Bronisławowi M., Radosławowi M. i Adamowi M. podatki od spadków i darowizn.
Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco:
W dniu 24 maja 1995 r. Radosław i Adam bracia M. darowali swoim dziadkom Genowefie i Bronisławowi małżonkom M. udziały /po 1/2/ w prawie wieczystego użytkowania nieruchomości położonej w O. wraz z udziałami w znajdującym się na tej nieruchomości budynku, stanowiącym odrębny od gruntu przedmiot własności. Obdarowani oświadczyli, że w darowanej nieruchomości będą mieszkać przez 5 lat i spełniają pozostałe warunki określone w art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn /Dz.U. nr 45 poz. 207 ze zm./, uprawniające do skorzystania z ulgi podatkowej. W związku z tym notariusz nie pobrał podatku od darowizny, uznając, że obowiązek podatkowy nie wystąpił.
Pismem z dnia 17 października 1995 r. Urząd Skarbowy w O. wezwał strony tej umowy do podwyższenia wartości przedmiotu darowizny z 40 do 50 tysięcy zł, na co wezwani wyrazili zgodę. Wcześniej, bo już 14 czerwca 1995 r., małżonkowie M. darowali tę samą nieruchomość swym wnuczkom. Urząd Skarbowy, po dwukrotnym rozpoznaniu sprawy, ustalił, że każdy z wnuków dokonał na rzecz każdego z dziadków dwóch darowizn o wartości 13.494,77 zł każda, i wymierzył podatek po 442 zł od każdej darowizny. Jako podstawę prawną decyzji powołano art. 15 cytowanej ustawy. Uwzględniając wcześniej złożony wniosek podatników, Urząd Skarbowy decyzją z dnia 29 maja 1996 r., na podstawie art. 8 ust. 2 i art. 31 /?/ ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz. U. z 1993 nr 108 poz. 486 ze zm./, umorzył należne od nich podatki w części obejmującej sumę 769,20 zł, a pozostałą część /998,80/ rozłożył na raty.
W odwołaniu od pierwszej z tych decyzji Bronisław M., działając w imieniu własnym i jako pełnomocnik pozostałych podatników, zarzucił, że decyzja ta narusza art. 7 ust. 1, art. 9 ust. 1 i art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz par. 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 31 marca 1987 r. w sprawie zasad ustalania wartości niektórych rzeczy i praw majątkowych stanowiącej podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn /Dz. U. 12 poz. 75/. Naruszenia te polegają na:
1/ zawyżeniu podstawy opodatkowania w części dotyczącej prawa wieczystego użytkowania gruntu /należało - zdaniem podatników - odliczyć opłaty roczne pozostające do uiszczenia aż do wygaśnięcia tego prawa, jak również te, które już zapłacono/;
2/ nieodliczeniu ciężaru, od którego notariusz, jako płatnik, pobrał przy zawieraniu umowy opłatę skarbową /chodziło o opłaty roczne za wieczyste użytkowanie należne w przyszłości/;
3/ zastosowaniu przepisów dotyczących skali podatku i przedziałów nadwyżek kwot wartości rzeczy i praw podlegających opodatkowaniu, obowiązujących w dniu powstania obowiązku podatkowego zamiast w dniu wymiaru podatku.