Przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. nr 80 poz. 350 ze zm./ nie przewidują możliwości prowadzenia odrębnej sprawy o ulgę z tytułu zakupu mieszkania. O tym, czy ulga przysługuje, czy nie, organ podatkowy rozstrzyga przy okazji wymiaru podatku /art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych - Dz.U. 1993 nr 108 poz. 486/.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Reginy i Jana małżonków D. na decyzję Izby Skarbowej w (...) z dnia 24 września 1993 r. dotyczącą odmowy zastosowania ulgi w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 1992 z tytułu zakupu mieszkania i na podstawie art. 207 par. 1 i 3 Kpa stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Urzędu Skarbowego w Ł., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Izby Skarbowej sto tysięcy złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżących.
Regina i Jan małżonkowie D. złożyli w Urzędzie Skarbowym dwie wersje zeznania o wspólnych dochodach uzyskanych w 1992 r. W jednej z nich odliczyli od dochodu między innymi wydatek na nabycie od Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Komunalnego w Ł. lokalu mieszkalnego w budynku czterokondygnacyjnym oraz udziału w użytkowaniu wieczystym działki pod domem. Druga wersja nie zawierała wspomnianego odliczenia.
Podatnicy pismem z dnia 28 kwietnia 1993 r. prosili organ podatkowy o zajęcie stanowiska w kwestii, czy przysługuje im ulga z tytułu zakupu mieszkania. Dołączyli do pisma zaświadczenie Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Budownictwa Komunalnego w Ł., że dom został wybudowany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Dnia 9 sierpnia 1993 r. Urząd Skarbowy w Ł., odpowiadając na podanie "w sprawie zastosowania ulgi w podatku dochodowym za rok 1992 z tytułu zakupu mieszkania", postanowił załatwić je odmownie decyzją. Ustalił bowiem, że budynek wzniesiono jako hotel robotniczy na potrzeby własnych pracowników. Sprzedano go w ramach wyprzedaży majątku trwałego, a nie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Urząd Skarbowy powołał art. 26 ust. 1 pkt 5 lit. "d" ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. nr 80 poz. 350 ze zm./.
Małżonkowie D. odwołali się do Izby Skarbowej, wyrażając pogląd, że przyczyna, dla której Przedsiębiorstwo sprzedało mieszkanie, jest obojętna z punktu widzenia przepisu powołanego przez organ I instancji.
Decyzją z dnia 24 września 1993 r. nr PO. II-824/13/93 Izba Skarbowa w (...) utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję, stwierdzając, że Urząd Skarbowy słusznie przyjął drugą wersję zeznania podatkowego, która nie uwzględnia wydatków na zakup mieszkania.
Podatnicy wnieśli skargę na decyzję Izby Skarbowej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ponawiając i rozbudowując argumentację przytoczoną w odwołaniu.
Izba Skarbowa wniosła o oddalenie skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Przedwczesne byłoby rozstrzygać spór między stronami na temat wykładni art. 26 ust. 1 pkt 5 lit. "d" ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. nr 80 poz. 350 ze zm./. Z urzędu bowiem podnieść należy, że organ I instancji wydał decyzję bez podstawy prawnej. Przepisy wspomnianej ustawy nie przewidują możliwości prowadzenia odrębnej sprawy o ulgę z tytułu zakupu mieszkania. O tym, czy ulga przysługuje, czy nie, organ podatkowy rozstrzyga przy okazji wymiaru podatku.
Z art. 45 ust. 6 omawianej ustawy wynika, że jeśli urząd skarbowy nie akceptuje wyliczenia podatku dokonanego w zeznaniu podatkowym, powinien wydać decyzję, w której określi inną wysokość podatku. W wypadku złożenia dwóch wersji zeznania również niezbędna jest decyzja wymiarowa, gdyż w przeciwnym razie nie byłoby wiadomo, która wersja określa podatek należny za dany rok.
Obowiązkiem Urzędu Skarbowego zatem było wydać decyzję w trybie art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. 1993 nr 108 poz. 486 ze zm./ i określić w niej, jaką konkretnie kwotę małżonkowie D. powinni zapłacić z tytułu podatku dochodowego.
Ponieważ Urząd Skarbowy bez podstawy prawnej rozstrzygnął sprawę samej ulgi zamiast sprawy wymiaru podatku, jego decyzja dotknięta była nieważnością /art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa/. Skoro tę nieważną decyzję Izba Skarbowa utrzymała w mocy, to tym samym dopuściła się rażącego naruszenia prawa. W konsekwencji również decyzja organu II instancji dotknięta była wadą nieważności /art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa/.
Z wyżej wymienionych względów Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 207 par. 1 i 3 Kpa orzekł jak w sentencji, postanawiając o kosztach postępowania zgodnie z art. 208 Kpa.