W świetle prawa podatkowego podmiot występujący w charakterze podatnika nie może w drodze umowy z osobą trzecią zwolnić się z ciążących na nim obowiązków i tym samym przenieść ich na osobę trzecią. Oznacza to, że nie jest dopuszczalne przejęcie długu podatkowego. Niekonsekwencją organu podatkowego jest więc traktowanie jakiegoś podmiotu - w sytuacji gdy uiszcza on za inny podmiot zobowiązanie podatkowe - jako właściwego podatnika, zaś - w sytuacji gdy podmiot ten występuje z żądaniem stwierdzenia nadpłaty - jako podmiotu, który nie jest podatnikiem właściwym do występowania z takim żądaniem.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi (...) Przedsiębiorstwa Budownictwa Ogólnego Spółki z o.o. w E. na decyzję Izby Skarbowej w O. z dnia 29 września 1999 r. (...) w przedmiocie zwrotu nadpłaty z tytułu ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń - uchyla zaskarżoną decyzję; (...).
Zaskarżoną decyzją z dnia 29 września 1999 r. (...) Izba Skarbowa w O. na podstawie art. 233 par. 1 pkt 2 lit. "a" Ordynacji podatkowej uchyliła w całości decyzję Urzędu Skarbowego w E. z dnia 12 lipca 1999 r. (...) odmawiającą (...) Przedsiębiorstwu Budownictwa Ogólnego Spółce z o.o. w E. stwierdzenia nadpłaty z tytułu zobowiązania wobec Skarbu Państwa kwoty głównej w wysokości 94.421,57 zł i odsetek w kwocie 20.647,50 zł z tytułu zapłaconego w latach 1993-1997 przez Spółkę ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń i umorzyła postępowanie w sprawie.
W uzasadnieniu Izba Skarbowa stwierdziła, iż Spółka zwróciła się z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty w dniu 29 czerwca 1999 r. tj. w okresie obowiązywania ustawy ordynacja podatkowa. W myśl art. 79 Ordynacji podatkowej wprowadzenie do wniesienia wniosku o stwierdzenie nadpłaty przysługuje podatnikowi, natomiast Spółka w stosunku do dochodzonej należności nie jest podatnikiem, jedynie spoczywa na niej odpowiedzialność rzeczowa za zobowiązania podatkowe po przedsiębiorstwie państwowym - (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa Ogólnego w E. W myśl par. 9 aktu notarialnego Spółka jako kupujący zobowiązała się do zaspokojenia wierzycieli. Wobec faktu, że Spółka dobrowolnie uiściła zobowiązanie podatkowe, w ramach zawartej umowy kupna, nie można stwierdzić, że świadczenie było nienależne w rozumieniu art. 77 Ordynacji podatkowej.
W skardze Spółka wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji ewentualnie o stwierdzenie nieważności ww. decyzji.
Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie art. 72 par. 1 pkt 1 i par. 2, art. 74 par. 1 pkt 1, art. 79 par. 2 pkt c w zw. z art. 7 par. 1 Ordynacji podatkowej. Stwierdziła, iż poprzez błędną wykładnię powołanych przepisów organy podatkowe uznały Spółce prawa do zwrotu nadpłaty powstałej w wyniku nienależnie zapłaconego podatku od ponadnormatywnego wzrostu wynagrodzeń za przedsiębiorstwo państwowe - (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa Ogólnego w E. Podniosła, że wpłaty dokonała w wyniku niewłaściwej interpretacji par. 9 umowy cywilnoprawnej /umowy sprzedaży/ zawartej z Wojewodą S. a dotyczącego przejęcia obowiązku podatkowego.
Wobec tego zapisu Spółka, bez wydanej decyzji organu podatkowego spełniła ratalne zobowiązania podatkowe powstałe po zlikwidowanym przedsiębiorstwie państwowym.
Stwierdziła, że przejęcie na siebie odpowiedzialności w sferze obowiązków publicznych uznaje się prawnie za bezskuteczne, w związku z czym zapłacony "popiwek" uiściła nienależnie.
Izba Skarbowa w O. w odpowiedzi na skargę wniosła o jej oddalenie.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W ustalonym stanie faktycznym skarga zasługuje na uwzględnienie, choć nie bezpośrednio z przyczyn wskazanych w uzasadnieniu skargi.
W ocenie Sądu analizując przedmiotową sprawę należy stwierdzić, iż Izba Skarbowa wydając zaskarżoną decyzję w sposób istotny naruszyła zasadę swobodnej oceny dowodów /art. 191 Ordynacji podatkowej/.
Otóż rozpatrując w II instancji wniosek Spółki dotyczący stwierdzenia nadpłaty zobowiązania podatkowego stwierdziła arbitralnie, powołując się na par. 79 Ordynacji podatkowej, iż Spółka nie jest podatnikiem w stosunku do dochodowego zobowiązania, a więc nie przysługuje jej zarówno prawo wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty a tym bardziej zwrot tejże nadpłaty i w związku z tym uchyliła decyzję Urzędu Skarbowego i umorzyła postępowanie w sprawie. Tym samym Izba Skarbowa uznała, iż toczące się postępowanie było od początku bezprzedmiotowe /art. 233 par. 1 pkt 2 lit. "a" Ordynacji podatkowej/.