W świetle art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ niedopuszczalne jest podjęcie przez radę gminy uchwały ustalającej opłatę administracyjną od czynności urzędowych, które na mocy odrębnej ustawy zostały od takiej opłaty zwolnione.
Rada Miejska w R. uchwałą z dnia 22 marca 1991 r. podjętą na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 34 ze zm./ oraz art. 19 pkt 1 lit. "c" i pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych /Dz.U. nr 9 poz. 31/, wprowadziła opłatę administracyjną za następujące czynności urzędowe: sporządzenie testamentu w siedzibie urzędu miejskiego lub poza jego siedzibą, odwołanie sporządzonego testamentu, przesłuchanie świadka, rozstrzyganie sporów sąsiedzkich i komisyjne oszacowanie szkody.
Wojewoda S. w skardze z dnia 16 maja 1991 r. wnosił o stwierdzenie nieważności par. 1 punktów 4, 5 i 6 powyższej uchwały, którymi wprowadzono opłatę administracyjną za czynność przesłuchania świadka, rozstrzyganie sporów sąsiedzkich i komisyjne oszacowanie szkody. W uzasadnieniu skargi stwierdzono m.in., że przesłuchanie świadka jest czynnością postępowania dowodowego, zmierzającego do ustalenia stanu faktycznego sprawy w celu wydania decyzji. Obowiązek ten, ciążący z urzędu na organie administracji - zgodnie z normą art. 7 Kpa - nie jest odrębną czynnością urzędową, za którą może być ustanowiona opłata administracyjna.
Rozstrzyganie sporów sąsiedzkich należy do właściwości sądów powszechnych, a nie do organów administracji /art. 144-154 Kc i art. 2 Kpc/. Przepisy prawa nie przewidują odrębnej czynności urzędowej polegającej na komisyjnym oszacowaniu szkody. Jeżeli zaś w czasie toczącego się postępowania administracyjnego zajdzie potrzeba ustalenia szkody przy wykorzystaniu biegłych, czy też przeprowadzenia oględzin, to dotyczyć to będzie opłat i kosztów postępowania w sprawie, regulowanych przepisami kodeksu postępowania administracyjnego.
Skoro więc - konkluduje organ nadzoru - czynności określone w pkt 4-6 par. 1 uchwały nie są czynnościami wykonywanymi przez organy administracji, bądź też czynnościami dokonywanymi w ramach prowadzonego postępowania dowodowego - brak było podstaw prawnych do ustalenia za nie opłaty administracyjnej na podstawie art. 18 powołanej ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
W odpowiedzi na skargę strona przeciwna uznała za zasadne zarzuty skargi dotyczące punktów 5 i 6 par. 1 wymienionej wyżej uchwały, wniosła natomiast o oddalenie skargi w części kwestionującej pkt 4 par. 1 z następującymi wyjaśnieniami.
Wprowadzenie opłaty administracyjnej za czynność przesłuchania świadka dotyczyło czynności pracownika Urzędu Miejskiego, który - stosownie do przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy /Dz.U. nr 54 poz. 310/, ma obowiązek przesłuchania świadka, spisania jego zeznań oraz potwierdzenia autentyczności podpisu. Ponieważ zaś art. 18 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych z 1991 r. stanowi, że rada gminy może wprowadzać opłatę administracyjną za czynności nie objęte przepisami o opłacie skarbowej, natomiast art. 3 ust. 1 pkt 1 lit. "b" i "e" ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej /Dz.U. nr 4 poz. 23 ze zm./ zwalnia od opłaty skarbowej czynności urzędowe w sprawach zaopatrzenia emerytalnego i rentowego, zatrudnienia i wynagrodzeń o pracę, to brak jest przeszkód prawnych, aby opłatę taką mogła ustanowić Rada Miejska. w R.