Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Alina Dominiak (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Felicja Kajut, Sędzia NSA Anna Orłowska, Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Beata Kaczmar, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2012 r. sprawy ze skargi S. D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia 23 stycznia 2012 r., nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Prezydenta Miasta [...] z dnia 7 października 2011 r., nr [...].
Decyzją z dnia 7 października 2011 r., wydaną na podstawie art. 104 k.p.a., art. 2 pkt 2, art. 17 ust. 1, ust. 1a oraz art. 20 ust. 1-3, art. 23, art. 24 ust. 1, ust. 2a i ust. 4, art. 26 ust. 1 i ust. 2, art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w związku z rozporządzeniem Rady Ministrów z 11 sierpnia 2009 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych, Prezydent Miasta odmówił S. D. przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad osobą legitymującą się znacznym stopniem niepełnosprawności.
W uzasadnieniu organ wskazał, że S. D. wystąpiła o przyznanie przedmiotowego świadczenia z uwagi na niepodejmowanie zatrudnienia z powodu konieczności sprawowania opieki nad babcią - Z. S., która legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, wydanym na stałe przez Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności. Wnioskodawczyni nie pozostaje w zatrudnieniu, nie jest także zarejestrowana jako osoba bezrobotna. Z. S. ma trzech synów, którzy złożyli oświadczenia, że nie mogą sprawować opieki nad matką, gdyż pracują zawodowo lub mieszkają w innej miejscowości.
W oparciu o przepisy powołane w podstawie prawnej organ uznał, że uprawnienie strony do świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad babcią "wyprzedzane" jest przez analogiczne uprawnienia osób zobowiązanych do alimentacji w pierwszym stopniu, tj. dzieci Z. S.
S. D. w odwołaniu od powyższej decyzji podała, że opiekuje się babcią i wychowuje 17 miesięcznego syna. Synowie Z. S. nie mogą się nią opiekować, gdyż dwóch z nich mieszka w innym mieście, a syn mieszkający z matką pracuje zawodowo; rezygnując z pracy i pobierając świadczenie pielęgnacyjne nie będzie w stanie utrzymać rodziny i mieszkania.
Po rozpatrzeniu odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 23 stycznia 2012 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W podstawie prawnej wskazano art.138 § 1 pkt 1 k.p.a., art. 17 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 17 ust. 1a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych i art. 3 w zw. z art. 5 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.
Organ odwoławczy stwierdził, że rozpoznanie i rozstrzygnięcie niniejszej sprawy musi nastąpić w oparciu o art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym do dnia 14 października 2011 r., tj. do dnia wejścia w życie nowelizacji art. 17, dokonanej przywołaną wyżej ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r.
W pierwszej kolejności osobami uprawnionymi do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności, są rodzice, osoby zobowiązane na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do alimentacji takiej osoby oraz opiekunowie faktyczni dziecka. Dopiero "fizyczny" brak ww. osób bądź też niemożność sprawowania przez którąkolwiek ze wskazanych kategorii osób stałej lub długotrwałej opieki nad daną osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności, dopuszcza możliwość uzyskania omawianego uprawnienia przez inną, aniżeli spokrewniona w pierwszym stopniu, osobę zobowiązaną do alimentacji. Brak możliwości sprawowania opieki przez osobę należącą do kręgu osób zobowiązanych do alimentacji i spokrewnionych w pierwszym stopniu z osobą, nad którą sprawowana ma być opieka, winien być rozumiany jako splot obiektywnych okoliczności uniemożliwiających osobie tej sprawowanie opieki. Ocena wystąpienia braku możliwości sprawowania opieki musi być każdorazowo - zgodnie z logiką i zasadami doświadczenia życiowego - dokonywana przez organ rozpoznający konkretną sprawę, przy czym należy przyjąć, że ocena taka winna dotyczyć okoliczności uniemożliwiających w sposób obiektywny, a więc niezależny od woli osób spokrewnionych w pierwszym stopniu z osobą niepełnosprawną sprawowanie przez te osoby opieki nad krewnym. Jak wskazuje się w orzecznictwie nie można przyjąć, iż fakt zatrudnienia osób spokrewnionych w pierwszym stopniu z osobą wymagającą stałej opieki wyłącza możliwość sprawowania przez te osoby opieki nad chorym członkiem rodziny.