Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Maria Zawadzka Sędziowie WSA Janusz Bociąga WSA Dorota Dąbek (spr.) Protokolant starszy referent Renata Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 czerwca 2015 r. sprawy ze skargi Wojewody Małopolskiego na uchwałę Rady Gminy Michałowice z dnia 11 września 2014r. nr XLVI/316/2014 w przedmiocie ustanowienia Gminnego programu osłonowego "Pierwszy dzwonek" polegającego na udzieleniu wsparcia dla uczniów z rodzin wielodzietnych 4+ zamieszkujących gminę Michałowice stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały w całości
wyroku WSA w Krakowie z dnia 24 czerwca 2015r.
W dniu 11 września 2014r. Rada Gminy Michałowice podjęła uchwałę nr XLVI/316/2014 w sprawie ustanowienia Gminnego programu osłonowego w zakresie realizacji projektu "Pierwszy dzwonek" polegającego na udzielaniu wsparcia dla uczniów z rodzin wielodzietnych 4+ zamieszkujących gminę Michałowice. Uchwała została podjęta na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013r. poz. 594 z późn. zm.) w związku z art. 17 ust. 2 pkt 4 i art. 110 ust. 10 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013r. poz. 182 z późn. zm.).
Pismem z dnia 22 grudnia 2014r. Wojewoda Małopolski wniósł skargę na powyższą uchwałę Rady Gminy Michałowice z dnia 11 września 2014r., domagając się stwierdzenia jej nieważności. Zaskarżonej uchwale organ nadzoru zarzucił naruszenie art. 17 ust. 2 pkt 4 i art. 110 ust. 10 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013r. poz. 182 z późn. zm.) oraz art. 2 i art. 7 Konstytucji RP. Organ nadzoru podniósł, iż stosownie do treści art. 2 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, pomoc ta powinna być przyznawana jedynie w przypadkach, w których osoby ją otrzymujące nie są w stanie samodzielnie zaspokoić określonych potrzeb. Wojewoda stwierdził, że z treści gminnego programu osłonowego w zakresie realizacji projektu "Pierwszy dzwonek", stanowiącego załącznik do zaskarżonej uchwały, wynika, że wsparcie w kwocie 150 zł na jednego ucznia przeznaczone jest dla uczniów z "rodzin wielodzietnych z czworgiem i więcej dzieci (...) Wsparcie przysługuje każdemu uczniowi z rodziny wielodzietnej, który pozostaje na utrzymaniu rodziców/opiekunów prawnych i zamieszkuje teren gminy Michałowice" (ust. III załącznika). Wojewoda Małopolski stwierdził, że pomoc przewidziana przez gminę w niniejszej uchwale jest zatem niezależna od sytuacji podmiotu ją otrzymującego, rozumianej jako możliwość samodzielnego zaspokojenia potrzeby zakupu artykułów edukacyjnych oraz pomocy dydaktycznych. Wsparcie przysługuje bowiem każdej rodzinie wielodzietnej, niezależnie od jej sytuacji majątkowej, a tym samym nie wymaga przeprowadzenia wywiadu środowiskowego (ust. IV pkt 7 i pkt 8 załącznika do uchwały). Organ nadzoru wskazał również, że ust. IV pkt 8 załącznika do uchwały stanowi, że przyznanie wsparcia nie wymaga wydania decyzji administracyjnej, podczas gdy forma ta wymagana jest w przypadku przyznawania świadczeń z zakresu pomocy społecznej, co potwierdza treść art. 106 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.
Kolejną wątpliwość Wojewody Małopolskiego wzbudziło potraktowanie przez Gminę zaskarżonej uchwały jako programu osłonowego w rozumieniu art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o pomocy społecznej i nadanie jej charakteru aktu prawa miejscowego (§ 3 zaskarżonej uchwały). Organ nadzoru wyjaśnił, że programy osłonowe podejmowane na podstawie w/w przepisu prawa, z założenia nie powinny mieć charakteru aktów prawa miejscowego i nie powinny zawierać charakterystycznych dla aktów prawa miejscowego norm generalnych i abstrakcyjnych, kierowanych na zewnątrz administracji. Programy te są natomiast elementem polityki społecznej gminy i dotyczyć powinny sposobu realizacji przez daną gminę zadań z zakresu pomocy społecznej.