Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dorota Dąbek (spr.) Sędziowie WSA Maria Zawadzka WSA Janusz Bociąga Protokolant Ewelina Kalita po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 października 2013 r. przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej B. K. sprawy ze skargi Wojewody Małopolskiego na § 3 ust. 4 uchwały Rady Miasta Krakowa z dnia 21 marca 2012 r. nr XL/540/12 w przedmiocie ustanowienia jednorazowej zapomogi finansowej z tytułu urodzenia się dziecka stwierdza nieważność § 3 ust. 4 zaskarżonej uchwały.
wyroku WSA w Krakowie z dnia 22 października 2013r.
W dniu 21 marca 2012r. Rada Miasta Krakowa podjęła uchwałę Nr XL/540/12 w sprawie ustanowienia jednorazowej zapomogi finansowej z tytułu urodzenia się dziecka. Uchwała została podjęta na podstawie art. 18 ust. 2 w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 16 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.) oraz art. 22a ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.). Zgodnie z § 3 ust. 4 tej uchwały: "Wydatki określone w § 3 ust. 3, na rzecz dziecka, powinny zostać dokonane najpóźniej w ciągu 12 miesięcy od dnia otrzymania zapomogi i być udokumentowane imiennymi rachunkami lub fakturami. Faktury lub rachunki mają być przechowywane przez wnioskodawcę przez trzy lata. Na wezwanie UMK, wnioskodawca jest zobowiązany do przedłożenia (do wglądu) faktur lub rachunków, w ciągu dwóch tygodni, w wyznaczonym miejscu UMK. Kwota zapomogi, której wnioskodawca nie rozliczy fakturami lub rachunkami, jako nienależnie pobrana, podlega zwrotowi do Urzędu Miasta Krakowa".
W dniu 19 grudnia 2012r. Rada Miasta Krakowa podjęła uchwałę Nr LXIII/913/12 w sprawie zmiany uchwały XL/540/12 Rady Miasta Krakowa z dnia 21 marca 2012r. w sprawie ustanowienia jednorazowej zapomogi finansowej z tytułu urodzenia się dziecka. W § 1 ust. 2 pkt 1 tej uchwały zmieniono § 3 ust. 4 uchwały Nr XL/540/12 nadając mu następujące brzmienie: "Wydatki określone w § 3 ust. 3, na rzecz dziecka, powinny zostać dokonane najpóźniej w ciągu 12 miesięcy od dnia urodzenia się dziecka i być udokumentowane imiennymi rachunkami lub fakturami. Faktury lub rachunki mają być przechowywane przez wnioskodawcę przez trzy lata. Na wezwanie UMK, wnioskodawca jest zobowiązany do przedłożenia (do wglądu) faktur lub rachunków, w ciągu dwóch tygodni, w wyznaczonym miejscu UMK. Kwota zapomogi, której wnioskodawca nie rozliczy fakturami lub rachunkami, jako nienależnie pobrana, podlega zwrotowi do Urzędu Miasta Krakowa".
Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 18 stycznia 2013r. Nr WN-II.4131.1.1.2013 Wojewoda Małopolski stwierdził nieważność uchwały Rady Miasta Krakowa z dnia 19 grudnia 2012r. Nr LXIII/913/12 w części dotyczącej m.in. § 1 ust. 2 tej uchwały.
Następnie pismem z dnia 25 stycznia 2013r. Wojewoda Małopolski wniósł skargę na uchwałę Rady Miasta Krakowa z dnia 21 marca 2012r. Nr XL/540/12 w sprawie ustanowienia jednorazowej zapomogi finansowej z tytułu urodzenia się dziecka, domagając się stwierdzenia nieważności § 3 ust. 4 tej uchwały. Zdaniem organu nadzoru, w przedmiotowym zakresie Rada Miasta Krakowa podjęła uchwałę z istotnym naruszeniem art. 22a ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.) oraz z przekroczeniem upoważnienia ustawowego. Skarżący wskazał, iż zgodnie z art. 22a ust. 1 i 3 tej ustawy rada gminy w drodze uchwały może przyznać zamieszkałym na terenie jej działania osobom jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia się ich dziecka. W uchwale rada gminy określa szczegółowe zasady udzielenia zapomogi. W ocenie organu nadzoru, z przywołanych przepisów ustawy nie wynika kompetencja organu stanowiącego do określenia w ramach uchwały procedury rozliczania się osoby uprawnionej z przyznanej jej zapomogi finansowej z tytułu urodzenia się dziecka. Upoważnienie ustawowe wyraźnie bowiem stanowi o uprawnieniu rady do określenia jedynie zasad udzielenia zapomogi, natomiast nie wskazuje na to, aby zasady te obejmować mogły również podstawy żądania zwrotu udzielonego świadczenia. Przeczy temu również pojęcie i istota samej "zapomogi finansowej". Organ nadzoru zaznaczył, iż wprawdzie ustawa o świadczeniach rodzinnych nie zawiera definicji zapomogi, ale kierując się zasadami wykładni językowej należy posłużyć się definicją słownikową, zgodnie z którą "zapomoga to bezzwrotna pomoc finansowa". Wojewoda Małopolski zwrócił również uwagę, iż w art. 22a ust. 2 w/w ustawy postanowiono, że do zapomogi tej nie stosuje się przepisów rozdziału 4, 6 i 7, czyli tych przepisów ustawy, które wskazują na podstawę do żądania zwrotu udzielonego świadczenia (por. art. 30 i 32 ustawy znajdujący się w Rozdziale 6 zatytułowanym "Postępowanie w sprawach przyznawania i wypłacania świadczeń rodzinnych"). W związku z powyższym organ nadzoru uważa, iż § 3 ust. 4 zaskarżonej uchwały narusza dyspozycję normy ujętej w art. 22a ustawy o świadczeniach rodzinnych, a tym samym stanowi o przekroczeniu upoważnienia ustawowego do stanowienia aktu prawa miejscowego, co narusza również art. 94 Konstytucji RP. Wojewoda Małopolski stwierdził zatem, iż treść § 3 ust. 4 uchwały Nr XL/540/12 Rady Miasta Krakowa stanowi naruszenie podstawowych zasad konstytucyjnych, w tym w szczególności art. 2 oraz art. 7 Konstytucji RP, wedle którego organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.