Sprawa ze skargi Wojewody Małopolskiego na § 3 ust. 4 uchwały Rady Miasta Krakowa w przedmiocie ustanowienia jednorazowej zapomogi finansowej z tytułu urodzenia się dziecka stwierdza nieważność § 3 ust. 4 zaskarżonej uchwały.
Uzasadnienie strona 4/4

Zestawiając treść regulacji zawartej w zaskarżonym §3 ust. 4 uchwały z treścią upoważnienia ustawowego zawartego w art. 22a ustawy o świadczeniach rodzinnych, należy uznać, że zawarte w zaskarżonej części uchwały zasady dotyczące terminu wydatkowania środków oraz sposobu dokumentowania tych wydatków, a także zasad zwrotu zapomogi w przypadku wydatkowania jej niezgodnie w tymi zasadami, wykraczają poza określony ustawowo zakres upoważnienia ustawowego, tj. poza "szczegółowe zasady udzielania zapomogi".

Upoważnienie organów samorządu terytorialnego do stanowienia prawa miejscowego nie może oznaczać nieskrępowanej swobody tych organów w stanowieniu prawa miejscowego. Dopuszczalny zakres prawotwórstwa lokalnego uwzględniać musi jedną z fundamentalnych zasad, a mianowicie to, że akty prawa miejscowego to zawsze akty podustawowe, o charakterze wykonawczym do ustawy. Przepis wykonawczy może ze swej istoty jedynie "wykonywać" ustawę, a więc ją uzupełniać, nie może natomiast regulować materii, co do której ustawodawca nie zdecydował się na upoważnienie organów samorządowych do samodzielnej regulacji. Taki akt prawa miejscowego, wykraczający poza zakres upoważnienia ustawowego, traci swój wykonawczy charakter, stając się samodzielnym źródłem prawa i wykraczając w ten sposób poza dopuszczalne granice działalności prawotwórczej samorządu terytorialnego, naruszając tym samym zasady demokratycznego państwa prawnego z uporządkowanym konstytucyjnie systemem źródeł prawa.

Nie można zatem rozszerzająco traktować upoważnienia do ustalenia "szczegółowych zasad udzielania zapomogi", opierając się na dowolnej ocenie dokonanej przez organ stanowiący, że tego rodzaju zapomoga ma charakter zbliżony do zapomogi przyznawanej na podstawie art. 15b ustawy o świadczeniach rodzinnych, a zatem w drodze uchwały możliwe jest uregulowanie nie tylko zasad jej udzielania, ale także zasad jej wydatkowania oraz zwrotu. Nietrafny jest pogląd organu w niniejszej sprawie, że delegacja dla rady gminy zawarta w art. 22a ustawy o świadczeniach rodzinnych stanowi wystarczającą podstawę do określenia, obok zasad przyznawania zapomogi, również zasad jej wydatkowania oraz przesłanek żądania zwrotu tego świadczenia. Ustawodawca nie przewidział kompetencji organu samorządowego do władczego wkraczania aktem prawa miejscowego w ustalanie zasad wydatkowania tego świadczenia oraz przesłanek żądania jego zwrotu. Treść zaskarżonej części uchwały podjęta zatem została z przekroczeniem granic upoważnienia ustawowego zawartego w art. 22a ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.)

Powyższy wniosek uzasadnia dodatkowo treść art. 22 a ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, z której wynika między innymi, że do zapomogi z tytułu urodzenia dziecka, przyznawanej na podstawie uchwały rady gminy, nie stosuje się rozdziału 4 ustawy czyli rozdziału dotyczącego Zasad weryfikacji świadczeń rodzinnych oraz rozdziału 6 dotyczącego Postępowania w sprawach przyznawania i wypłacania świadczeń rodzinnych, w którym zawarte są między innymi zasady ich zwrotu. Przyznawane na podstawie uchwały rady gminy świadczenia nie podlegają zatem w tym zakresie regulacjom ustawowym. Nie oznacza to jednak automatycznie kompetencji organów samorządowych do samodzielnego uregulowania własnych zasad dotyczących zasad weryfikacji świadczeń i zasad ich zwrotu, skoro brak ku temu wyraźnego upoważnienia ustawowego dla organów samorządowych. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawie pozostaje też argument Rady Miasta Krakowa, że wyeliminowanie § 3 ust. 4 zaskarżonej uchwały spowoduje trudności z wykonaniem pozostającego poza zakresem skargi § 3 ust. 3 uchwały. Ten argument nie zmienia bowiem faktu, że regulacja zawarta w § 3 ust. 4 zaskarżonej uchwały jest niezgodna z prawem.

Mając na uwadze powyżej wskazane argumenty należy zatem uznać, że zawarta w zaskarżonej części uchwały regulacja dotycząca zasad wydatkowania zapomogi oraz jej zwrotu, nastąpiła z przekroczeniem upoważnienia ustawowego zawartego w art. 22a ustawy o świadczeniach rodzinnych, stanowiąc naruszenie podstawowych zasad konstytucyjnych, w tym w szczególności art. 2 oraz art. 7 Konstytucji RP statuujących zasadę, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa oraz art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym w związku z art. 94 Konstytucji RP statuujących zasadę, że stanowienie aktów prawa miejscowego może się odbywać tylko na podstawie upoważnienia ustawowego i w jego granicach.

Jest to istotne naruszenie prawa w rozumieniu art. 91 ust.1 w związku z ust. 4 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym, stanowiąc podstawę do stwierdzenia nieważności zaskarżonej części uchwały na podstawie art.147 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji.

Strona 4/4