Dnia 25 maja 2012 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, Wydział III w składzie następującym: Przewodnicząca sędzia WSA Monika Krzyżaniak Sędziowie sędzia NSA Irena Krzemieniewska (spr.) sędzia WSA Krzysztof Szczygielski Protokolant asystent sędziego Adrian Król po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 maja 2012 roku sprawy ze skargi P. A. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia należności z tytułu nieopłaconych składek uchyla zaskarżoną decyzję.
Decyzją z dnia [...]r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił P. A. umorzenia należności za okres od czerwca do grudnia 2009r. z tytułu: składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie 5.185,84 zł, składek na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 1.569,68 zł, składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie 1.221,62 zł, odsetek za zwłokę od nieopłaconych wyżej wymienionych składek w łącznej kwocie 1.323,00 zł, kosztów upomnienia w kwocie 184,80 zł.
W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyjaśnił, że we wskazanym okresie P. A. prowadził działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zobowiązany był opłacać składki za każdy miesiąc. Z uwagi na to, iż nie zostały opłacone należne składki za wskazany okres, powstało zadłużenie. W złożonych przez skarżącego dokumentach ubezpieczeniowych figurują niezgodności uniemożliwiające właściwe rozliczenie konta. Wobec powyższego po złożeniu poprawnych dokumentów zaległości mogą ulec zmianie. W piśmie z dnia 4 listopada 2010r. skarżący wniósł o wstrzymanie egzekucji i umorzenie należności z tytułu składek. Podał, że od stycznia 2010r. finanse firmy uległy polepszeniu, co wpłynęło na możliwość systematycznych wpłat składek oraz uregulowania części zaległości z 2009r. Jednak poprawa była chwilowa, gdyż od maja 2010r. sprzedaż na rynku IT sprzętu komputerowego i oprogramowania zaczęła spadać. W celu zmniejszenia kosztów utrzymania i nie likwidowania działalności w firmie musiał zwolnić pracowników. Zaistniałe trudności spowodowały pogorszenie się stanu jego zdrowia i doprowadziły do choroby trwającej od sierpnia 2010r. do chwili obecnej. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powołane we wniosku argumenty oraz zgromadzone dokumenty nie stanowią podstawy do umorzenia należności w oparciu o obowiązujące przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Skarżący nadal prowadzi działalność gospodarczą. W roku podatkowym 2007 osiągnął z prowadzonej działalności dochód w wysokości 54.210,62 zł, w roku podatkowym 2008 dochód ten wyniósł 37.417,08 zł, natomiast w roku podatkowym 2009 poniósł stratę w kwocie 31.879,81 zł. Wygenerowana w 2009r. strata z prowadzonej działalności nie jest spowodowana brakiem przychodów, lecz przeznaczeniem znacznej kwoty na zakup materiałów oraz ponoszonymi wydatkami. Fakt, że skarżący spłaca kredyty w znacznej wysokości, powoduje zwiększenie kosztów i może powodować kłopoty finansowe, ale nie daje podstawy do umorzenia zaległości z tytułu nieopłaconych składek. Nie można uznać, że należności z tytułu składek są całkowicie nieściągalne tylko dlatego, że w niektórych okresach z prowadzonej działalności skarżący uzyskuje niższe, a w niektórych wyższe dochody lub ponosi straty. W związku z tym brak jest podstaw do umorzenia zadłużenia w oparciu o art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. - Dz.U. z 2009r., nr 205, poz. 1585 ze zm.). Zaległości, które figurują na koncie skarżącego, zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej. W związku z tym jeżeli należności zostaną objęte postępowaniem egzekucyjnym, organ egzekucyjny będzie mógł stwierdzić, czy posiada on majątek, z którego można prowadzić egzekucję należności. W przepisie art. 28 ust. 3 powołanej ustawy ustawodawca wskazał siedem przypadków, w których zachodzi całkowita nieściągalność należności z tytułu składek. Wyliczenie zawarte w tym przepisie stanowi zamknięty katalog sytuacji, w których można uznać, iż ma miejsce całkowita nieściągalność należności z tytułu składek. Dopiero zaistnienie którejkolwiek z przesłanek określonych w tym przepisie, daje potencjalną możliwość umorzenia tych należności. Oznacza to tylko możliwość umorzenia należności z tytułu składek, a nie prawny obowiązek ich umorzenia. W przedstawionej przez skarżącego sytuacji nie zachodzą też okoliczności dające podstawę do umorzenia zaległości w oparciu o art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (w tym w rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne - Dz.U. nr 141, poz. 1365 ze zm.). Skarżący prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z rodzicami, którzy pobierają świadczenia wypłacane z ZUS. W oświadczeniu o stanie rodzinnym i majątkowym oraz o sytuacji materialnej skarżący podał, że średni dochód na członka rodziny wynosi 1.000,00 zł. Prowadzona działalność i uzyskiwane z niej przychody pozwalają zapewnić środki do zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. Ze zgromadzonych w trakcie postępowania dowodów nie wynika, aby skarżący poniósł straty materialne w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia i dlatego nie posiadał środków do uregulowania zaległości. Zmniejszenie sprzedaży sprzętu komputerowego i oprogramowania mogło zakłócić stabilność finansową, lecz jedynie przejściowo zmniejszyło możliwości finansowe. Umorzenie zadłużenia umożliwiłoby mu staranie się o dofinansowanie ze środków unijnych. Jednak fakt ten nie stanowi podstawy do umorzenia należności z tytułu składek, gdyż instytucja umorzenia nie ma na celu kredytowania działalności płatnika. Nie wystarczy, gdy osoba zobowiązana wskaże na uciążliwości i trudności w zapłacie należności. Umorzenie zaległości z tytułu składek byłoby zbyt dużym uprzywilejowaniem w stosunku do płatników, którzy mimo kłopotów finansowych wywiązują się z obowiązku opłacania składek. Skarżący podniósł, że zaistniałe trudności negatywnie wpłynęły na stan jego zdrowia i doprowadziły do choroby trwającej od sierpnia 2010r. Załączył zaświadczenie o stanie zdrowia z dnia 2 grudnia 2010r. Jednak z dokumentacji sprawy nie wynika, aby ze względów zdrowotnych miał on całkowite przeciwwskazania do wykonywania pracy zarobkowej lub z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny nie mógł pozyskiwać dochodów niezbędnych do opłacenia należności z tytułu składek. Fakt, że skarżący wywiązuje się z zobowiązań wobec innych wierzycieli także nie stanowi podstawy do umorzenia należności. Zakład podejmując decyzję w sprawie umorzenia zaległości bierze pod uwagę nie tylko ważny interes osoby zobowiązanej i jej sytuację finansową lecz również ważny interes ogólnospołeczny. Składki, o których umorzenie skarżący wnioskuje są obowiązkowe i tworzą fundusze celowe - Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, z którego finansowane są emerytury i renty oraz Fundusz Ubezpieczeń Zdrowotnych, który jest przeznaczany na finansowanie wszelkich wydatków związanych z opieką zdrowotną. Umorzenie tych należności byłoby sprzeczne z interesem społecznym, gdyż bezpowrotnie uszczupliłoby środki publiczne. Fakt, że skarżący podejmował próby dobrowolnej spłaty zadłużenia oraz reguluje składki bieżące pozwala wnioskować, iż po opłaceniu należności niepodlegających uldze będzie mógł ubiegać się o rozłożenie zadłużenia na raty. Ponoszenie miesięcznych opłat w wysokości 350,00 zł nie daje podstawy do umorzenia zadłużenia, gdyż nie są to nadzwyczajne, czy nieprzewidziane wydatki. Skarżący nie złożył dokumentów potwierdzających, że posiada zaległości z tytułu opłat, co może oznaczać, że są one regulowane terminowo. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił nadto, że w przypadku decyzji podejmowanych na podstawie art. 28 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych prawo wyboru rozstrzygnięcia przysługuje Zakładowi. Nawet stwierdzenie istnienia w sprawie przewidzianych przepisami przesłanek oznacza dla organu podejmującego rozstrzygnięcie tylko możliwość umorzenia należności z tytułu składek, a nie prawny obowiązek ich umorzenia.