Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Marek Zalewski, Sędziowie Sędzia WSA Ewa Ibrom,, Sędzia WSA Jadwiga Pastusiak (sprawozdawca), Protokolant Asystent sędziego Dorota Winiarczyk, po rozpoznaniu w Wydziale III na rozprawie w dniu 27 czerwca 2013 r. sprawy ze skargi Wojewody Lubelskiego na uchwałę Rady Miasta Dęblin z dnia 27 listopada 2001 r. nr XLIX/341/2001 w przedmiocie ustalenia zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały.
Pismem datowanym na 7 sierpnia 2012 r. Wojewoda Lubelski wniósł skargę na uchwałę nr XLIX/341/2001 Rady Miasta Dęblin z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie ustalenia zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy.
W pierwszej kolejności organ nadzoru podniósł, że Rada nie uregulowała w uchwale wszystkich zagadnień, które powinny w niej się znaleźć, zgodnie z wyliczeniem zawartym w art. 21 ust. 3 pkt 1-7 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2005 r., nr 31, poz. 266, ze zm.; dalej także jako: u.o.p.l.). W ocenie organu nadzoru w uchwale nie określono warunków zamieszkania kwalifikujących wnioskodawcę do ich poprawy ani kryteriów oddawania w najem lokali o powierzchni użytkowej przekraczającej 80 m2. Niewypełnienie delegacji ustawowej w tym zakresie uzasadnia stwierdzenie nieważności uchwały w całości.
W dalszej kolejności Wojewoda zakwestionował zamieszczenie w uchwale (§ 2 i 3 załącznika) definicji pojęć, które zostały zdefiniowane w ustawie o ochronie praw lokatorów. Chodzi o pojęcia: mieszkaniowego zasobu gminy, lokalu, lokalu socjalnego, lokalu zamiennego, powierzchni mieszkalnej lokalu, gospodarstwa domowego, dochodu. Formułowanie w akcie normatywnym niższej rangi niż ustawa definicji ustalających znaczenie określeń ustawowych stanowi naruszenie § 149 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie Zasad techniki prawodawczej (Dz. U. nr 100, poz. 908).
W ocenie Wojewody wadliwie został sformułowany § 4 ust. 1 załącznika, stanowiący, że pierwszeństwo zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego na czas nieoznaczony przysługuje osobom, znajdującym się "w szczególnie trudnej sytuacji materialnej i mieszkaniowej oraz kwalifikującym się do takiego lokalu". Wadliwa redakcja tego przepisu powoduje, że nie wprowadza ona warunków pierwszeństwa, lecz określa krąg podmiotów, które mogą ubiegać się z mocy samego prawa o zawarcie umowy najmu lokali na czas nieoznaczony. Uniemożliwia to adresatowi normy prawnej jednoznaczne stwierdzenie, jakie warunki ma spełniać, aby ubiegać się o przyznanie lokalu mieszkalnego na czas nieoznaczony, a jakie okoliczności przyznawałyby mu pierwszeństwo w celu zawarcia takie umowy.
Ponadto ustawodawca określił krąg osób mających prawo do najmu lokalu mieszkalnego z gminnego zasobu, wskazując że są to mieszkańcy gminy mający niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe i prowadzący gospodarstwa domowe o niskich dochodach (art. 4 ust. 1 i 2 u.o.p.l.). Regulacje zawarte w § 4 ust. 2 załącznika ograniczają podmiotowy dostęp do mieszkaniowego zasobu gminy w stosunku do wskazanego w ustawie. Rada Miast dokonała modyfikacji i zawężenia ustawowego pojęcia "niezaspokojonych potrzeb mieszkaniowych", eliminując wszystkie inne sytuacje faktyczne mieszczące się w tym pojęciu ustawowym, ale nie ujęte w wykazie zawartym w § 4 ust. 2 załącznika do uchwały.
Zdaniem Wojewody okoliczności wskazane w § 4 ust. 2 pkt 3 i 4 załącznika do uchwały nie mogą stanowić przesłanek przyznania lokalu mieszkalnego na czas nieoznaczony, jak również stanowić warunków pierwszeństwa w zwarciu umowy najmu takiego lokalu. Chodzi o kryterium zbyt małej powierzchni mieszkalnej, co może stanowić warunek kwalifikujący wnioskodawcę do ich poprawy oraz o kryterium nieposiadania tytułu prawnego do innego lokalu. Kryterium to pozbawia a priori takie osoby możliwości uzyskania lokali w ramach procedury wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, niezależnie od przyczyn braku tytułu prawnego do lokalu. Narusza to zasadę równości szans w uzyskaniu lokalu przez osoby spełniające kryteria ustawowe. Posiadanie tytułu prawnego do lokalu nie rozstrzyga jednoznacznie o braku po stronie zainteresowanego przesłanki niezaspokojonych potrzeb mieszkaniowych. W świetle ustawy (art. 23 ust. 2) wymóg nieposiadania tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego dotyczy wyłącznie podmiotów ubiegających się o najem lokalu socjalnego. Nie ma podstaw do rozszerzenia przez radę gminy obowiązywania tego warunku również w odniesieniu do innych lokali komunalnych.