Postępowanie o zwrot wywłaszczonej nieruchomości nie jest kontynuacją postępowania wywłaszczeniowego. Datą wszczęcia postępowania o zwrot wywłaszczonej nieruchomości jest dzień doręczenia żądania organowi /art. 61 par. 3 Kpa/.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Marii U. na decyzję Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 10 lipca 1989 r. w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 i 3 Kpa uchylił zaskarżona decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Dyrektora Wydziału Planowania Przestrzennego, Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Urzędu Wojewódzkiego w L., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa kwotę dwa tysiące złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącej.
Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa po rozpatrzeniu odwołania Marii U. od decyzji Dyrektora Wydziału Planowania Przestrzennego, Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Urzędu Wojewódzkiego w L. z dnia 1 grudnia 1988 nr G.Wn. 8229 - 1/24/88, odmawiającej wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w K.D. z dnia 25 lutego 1988 nr GG.8229-4/85/88 o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości położonej w K.D., o powierzchni 840 m2, oznaczonej jako działki nr 549/6 i 549/7, odwołania nie uwzględnił i decyzją z dnia 10 lipca 1989 nr GG.III.053.K-O-444/89 decyzję organu pierwszej instancji utrzymał w mocy. W uzasadnieniu decyzji Ministra stwierdzono, że Naczelnik Miasta i Gminy w K.D. decyzją z dnia 5 maja 1979 nr 8221/16/77/79 wywłaszczył wskazaną wyżej nieruchomość, stanowiąca własność Marii i Karola małżonków U., w związku z planowaną budową osiedla mieszkaniowego. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Wojewody L-kiego z dnia 18 lipca 1979 nr GTV.8229-4/32/79, przy czym odszkodowanie nie zostało podjęte i złożono je do depozytu sądowego. W dniu 18 grudnia 1984 r. Maria U. wystąpiła z wnioskiem o zwrot wywłaszczonej nieruchomości, albowiem inwestycja, dla której nastąpiło wywłaszczenie, nie była realizowana. Podjęto zatem czynności zmierzające do ponownego rozpatrzenia sprawy, w wyniku których Naczelnik Miasta i Gminy decyzja z dnia 25 lutego 1988 nr GG.8229-4/85/88 odmówił zwrotu wywłaszczonej nieruchomości. Maria U. nie złożyła odwołania od tej decyzji.
W dniu 26 września 1988 r. Maria U. wystąpiła do Dyrektora Wydziału Planowania Przestrzennego, Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Urzędu Wojewódzkiego w L. o stwierdzenie nieważności decyzji Naczelnika z dnia 25 lutego 1988r., ponieważ wydając tę decyzję naruszył on prawo, gdyż orzekł o wywłaszczeniu gruntu rolnego bez uprzedniego uzyskania zgody właściwego organu na wyłączenie tego gruntu z produkcji rolnej, to zaś uzasadnia zwrot nieruchomości.
Rozpatrując ten wniosek, stwierdzono, że obowiązujące w dniu wydania decyzje o wywłaszczeniu przepisy ustawy z dnia 26 października 1971 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych oraz rekultywacji gruntów /Dz.U. nr 27 poz. 249/ nakładały na organy administracji państwowej powinność zweryfikowania planów przestrzennego zagospodarowania miast i wsi pod kątem ochrony gruntów rolnych i leśnych. Weryfikacji takiej nie podlegały decyzje o lokalizacji inwestycji zaawansowanych, a do takich należała budowa osiedla mieszkaniowego w K.D., w związku z którą nastąpiło w 1979 r. wywłaszczenie nieruchomości. "Inwestycja ta figurowała bowiem w wykazie inwestycji zaawansowanych i z tego powodu organ orzekający o wywłaszczeniu nie był zobowiązany do uzyskania zgody na wyłączenie tych gruntów z produkcji rolnej". W późniejszym okresie uzyskanie takiej zgody było wymagane, toteż po uzyskaniu zgody Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej na wyłączenie z produkcji rolnej nieruchomości Marii U., Wojewoda L-ki w dniu 8 grudnia 1987 r. wydał decyzje nr UAN. RP/T-208/87 o ustaleniu lokalizacji budowy tego osiedla. Mając na względzie treść obowiązujących obecnie przepisów art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. 1989 nr 14 poz. 74/, z których wynika, że wywłaszczona nieruchomość nie podlega zwrotowi na rzecz poprzedniego właściciela, jeżeli miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje przeznaczenie jej na cele uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego, Dyrektor Wydziału Planowania Przestrzennego, Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Urzędu Wojewódzkiego w L. decyzją z dnia 1 grudnia 1988 nr GWn.8229-1/24/88 odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji organu stopnia podstawowego z dnia 25 lutego 1988 nr GG.8229-4/85/88. W uzasadnieniu decyzji Ministra stwierdzono, że wskutek błędnego pouczenia zawartego w decyzji organu I instancji, Maria U. w dniu 9 stycznia 1989 r. złożyła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W tej sytuacji Dyrektor Wydziału postanowieniem z dnia 28 lutego 1988 r. sprostował mylne pouczenie i - traktując skargę jak odwołanie - przesłał je do rozpoznania Ministrowi Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa. Minister nie uwzględnił zażalenia Marii U. i postanowieniem z dnia 5 lipca 1989 r. utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji. Minister stwierdził dalej, że zaskarżona decyzja "jest zasadna", albowiem nie stwierdzono, by została wydana z rażącym naruszeniem prawa bądź bez podstawy prawnej /art. 156 par. 1 pkt 2 Kpa/. Uzyskanie zgody na wyłączenie gruntów rolnych z produkcji przed wydaniem decyzji o wywłaszczeniu nie było wymagane w okresie wydania decyzji o wywłaszczeniu, to jest w dniu 5 maja 1979 r. Gdy Maria U. domagała się w późniejszym okresie zwrotu nieruchomości i gdy w 1987 r. rozpatrywano sprawę przeznaczenia tych gruntów oraz ustalenia lokalizacji budowy osiedla, przepisy uległy już zmianie. W związku z tym przed wydaniem decyzji o ustaleniu lokalizacji /8 grudnia 1987 r./ Wojewoda L-ki uzyskał zgodę Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej na wyłączenie z produkcji rolnej tych gruntów. Mając na względzie aktualny stan prawny, Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa uznał, że słusznie odmówiono Marii U. zwrotu nieruchomości, zwłaszcza, że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje przeznaczenie tej nieruchomości na cele uspołecznionego budownictwa mieszkaniowego. Minister pouczył stronę, że jego decyzja "jest ostateczna i nie podlega dalszemu zaskarżeniu, bowiem została wydana w sprawie, w której postępowanie administracyjne wszczęto przed dniem 1 września 1980 r. /art. 14 ustawy ze stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego/".