Przepisy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tj. Dz.U. z 2012 r., poz. 1228) nie przewidują możliwości dokonania podziału (np. na poszczególne dni) kwoty świadczenia alimentacyjnego, które obliczane jest i wypłacane w cyklu miesięcznym. Wobec tego brak jest podstaw prawnych do tego, aby w sytuacji ustania prawa do świadczeń ze względu na śmierć dłużnika alimentacyjnego, świadczenia alimentacyjne pobrane za miesiąc, w którym nastąpiła śmierć traktować jako nienależnie pobrane w rozumieniu art. 2 pkt 7 lit. a ustawy i żądać ich zwrotu na podstawie art. 23 ust. 1 tego aktu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym : Przewodniczący Sędzia WSA Małgorzata Walentek Sędziowie Sędzia WSA Andrzej Matan (spr.) Sędzia WSA Edyta Żarkiewicz Protokolant Monika Rał po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 marca 2014 r. sprawy ze skargi A. J. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zwrotu niezależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta C. z dnia [...] roku nr [...]; 2. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.
Kierownik Sekcji ds. Świadczeń Społecznych w C., działając z upoważnienia Prezydenta Miasta decyzją Nr [...] z dnia [...] orzekł o obowiązku zwrotu przez A.J. nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego w okresie od [...] do [...] w kwocie [...] zł wraz z ustawowymi odsetkami.
Jak podniesiono w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, świadczenia te były przyznane na rzecz P.J., reprezentowanego przez matkę - A.J. W dniu [...] zmarł dłużnik alimentacyjny - T.J., stąd jego obowiązek alimentacyjny wygasł, zaś pobrane po tym zdarzeniu świadczenia podlegają zwrotowi.
W odwołaniu od tej decyzji A.J. wskazała, iż o śmierci dłużnika alimentacyjnego poinformowała organ natychmiast po uzyskaniu aktu zgonu w dniu [...], stąd wypłata świadczenia za miesiąc [...] nastąpiła bez jej winy. Poza tym, jak podkreśliła, jest w trudnej sytuacji finansowej i z tych względów nie może zwrócić ustalonej kwoty.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. decyzją z dnia [...] nr [...] utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. W pierwszej części uzasadnienia organ odwoławczy przedstawił dotychczasowy przebieg postępowania oraz ustalenia poczynione w jego wyniku. Natomiast w części drugiej, po dokonaniu analizy stanu faktycznego i prawnego sprawy uznał, iż zachodziły podstawy do orzeczenia wobec strony, w trybie określonym w art. 23 ust. 1 w zw. z art. 2 pkt. 7 lit. d ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, o obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. W myśl art. 2 pkt.7 lit.d nienależnie pobrane należy uznać świadczenia wypłacone z funduszu alimentacyjnego mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części. Okolicznością powodującą ustanie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego była w tym przypadku śmierć dłużnika alimentacyjnego
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach A.J. wyjaśniła powody powiadomienia organu pomocy społecznej o śmierci dłużnika alimentacyjnego dopiero w dniu [...], podczas gdy zmarł on [...]. Skrócony akt zgonu został wystawiony dopiero w dniu [...], bowiem wcześniej były prowadzone czynności zmierzające do identyfikacji zmarłego, w trakcie których pobrano DNA jej syna. Te czynności pozwoliły na ustalenie, iż zmarłym jest dłużnik alimentacyjny - ojciec jej syna P. Bezzwłocznie po uzyskaniu aktu zgonu przedstawiła go organowi pierwszej instancji.
Poza tym wskazuje w skardze na swoja trudną sytuację osobistą, dochodową i rodziną. Jest osoba bezrobotną, ma na utrzymaniu syna oraz pięcioletnią córkę, na którą otrzymuje [...] zł alimentów. Miesięczny dochód rodziny wynosi ok. [...] zł.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. wniosło o jej oddalenie, przywołując argumentację analogiczną do tej, którą zamieściło w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola wspomniana sprawowana jest pod względem zgodności z prawem (§ 2).