Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Szczepan Prax, Sędzia WSA Małgorzata Walentek, Protokolant Specjalista Magdalena Nowacka-Brzeźniak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 stycznia 2019 r. sprawy ze skargi Wojewody Śląskiego na uchwałę Rady Gminy Kłomnice z dnia 7 lutego 2011 r. nr 17/IV/2011 w przedmiocie uchwalenia statutu Gminy Kłomnice stwierdza nieważność zaskarżonej uchwały.
Działając na podstawie art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 994 ze zm.) - dalej u.s.g. oraz art. 54 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1302 ze zm.) - dalej P.p.s.a. Wojewoda Śląski wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały Rady Gminy Kłomnice Nr 17/IV/2011 z dnia 7 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Statutu Gminy Kłomnice - jako niezgodnej z art. 7 Konstytucji RP oraz z art. 18 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 51 ust. 3, art. 23 ust. 2 i art. 22 ust. 1 u.s.g. w brzmieniu obowiązującym w dniu podjęcia uchwały.
W opinii organu nadzoru mimo, że ustawa o samorządzie gminnym nie zawiera jednej zbiorczej normy prawnej obejmującej katalog spraw regulowanych w statucie gminy, lecz normy te są w niej rozproszone, statut jako zasadniczy akt jednostki terytorialnej stanowiący o jej ustroju powinien obligatoryjnie regulować następujące sprawy:
1) zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej (art. 5 ust. 3 ustawy),
2) zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich (art. 1 b ust. 3 ustawy),
3) zasady i tryb działania komisji rewizyjnej (art. 18a ust. 5 ustawy),
4) organizację wewnętrzną oraz tryb pracy organów gminy (art. 22 ust. 1 ustawy),
5) zasady działania klubów radnych (art. 23 ust. 2 ustawy),
6) zasady uczestniczenia przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej w pracach rady gminy (art. 37a ust. 1 ustawy),
7) uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy (art. 51 ust. 3 ustawy).
Cytując stanowisko judykatury Wojewoda Śląski stwierdził, że wszystkie elementy wymienione w przywołanych przepisach są elementami obligatoryjnymi statutu i brak któregokolwiek z nich dyskwalifikuje statut w całości, gdyż ustawa nie zna pojęcia statutu częściowego (por. wyrok z dnia 11 czerwca 2003 roku. sygn. akt II SA/Ka 472/03).
Odnosząc się kolejno do poszczególnych regulacji statutowych organ nadzoru zauważył, że nie wszystkie obligatoryjne elementy wymienione powyżej zamieszczone zostały przez Radę Gminy Kłomnice w uchwalonym akcie.
Zdaniem Wojewody Śląskiego brak jest stosownych uregulowań w zakresie uprawnień przysługujących jednostkom pomocniczym w sferze gospodarki finansowej. W § 9-Statutu wskazano bowiem wyłącznie, że sołectwa mogą prowadzić gospodarkę finansową na zasadach określonych w przepisach szczególnych.
Niewypełnienie delegacji w tej kwestii może mieć istotny wpływ treść uchwały budżetowej, określającej - na mocy przepisu art. 212 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2013 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 2077 ze zm.) - uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu gminy. Brak stosownych uregulowań w statucie jednostki samorządu terytorialnego wyłącza możliwość konkretyzacji tych uprawnień w uchwale budżetowej.
Statut Gminy Kłomnice nie zawiera również regulacji dotyczących zasad działania klubów radnych, czego wymaga art. 23 ust. 2 u.s.g.