Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Szczepan Prax, Sędziowie Sędzia WSA Beata Kalaga-Gajewska (spr.), Sędzia WSA Edyta Żarkiewicz, Protokolant Starszy referent Damian Szczurowski, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 kwietnia 2019 r. sprawy ze skargi J.D. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie umorzenia zadłużenia z tytułu wypłaconego świadczenia z funduszu alimentacyjnego oddala skargę.
J. D. (w skrócie: "skarżący") w dniu 8 marca 2018 r. złożył do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w S. prośbę o umorzenie w całości należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami, za okres świadczeniowy od 19 maja 2017 r. do 27 grudnia 2021 r. Podał, że aktualnie przebywa w zakładzie karnym, gdzie nie pracuje odpłatnie z uwagi na swój stan zdrowia, dlatego też nie ma możliwości finansowych uregulować zadłużenie.
Odpowiadając na wezwanie skarżący podał, że jego wniosek dotyczy okresu od dnia jego aresztowania, tj. od 19 maja 2017 r. do dnia ostatnich wypłacanych świadczeń wraz z odsetkami.
Zastępca Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w S., działający z upoważnienia Prezydenta Miasta S. decyzją z dnia [...] nr [...] odmówił skarżącemu umorzenia należności z tytułu świadczeń wypłaconych na rzecz osoby uprawnionej, w łącznej wysokości 5 600,00 zł. oraz ustawowych odsetek naliczonych do dnia spłaty kwoty głównej. W jej uzasadnieniu wskazał, ze skarżący jest osobą w wieku aktywności zawodowej z możliwością zatrudnienia odpowiedniego do stanu zdrowia, czy też podnoszenia kwalifikacji. Po zakończeniu odbywania kary pozbawienia wolności istnieje duże prawdopodobieństwo podjęcia przez niego pracy, choćby w ramach prac interwencyjnych lub dorywczych, co implikowałoby skutek w postaci realnej szansy spłaty powstałego zadłużenia.
W odwołaniu skarżący podniósł, że z uwagi na swój stan zdrowia nie jest w stanie podjąć zatrudnienia i na powyższą okoliczność przedłożył orzeczenie lekarza ZUS o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności oraz kserokopię książeczki zdrowia.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach decyzją z dnia [...] nr [...] wydaną na podstawie art. 1 i 2 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r. poz. 570) oraz art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 z późn. zm., dalej w skrócie: "k.p.a."), utrzymało w mocy decyzję organu I instancji z dnia [...] W uzasadnieniu decyzji powołało się na treść art. 30 ust.2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2017 r. poz. 489 z późn. zm.), w myśl którego organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną. Analiza tego przepisu, zdaniem Kolegium, nie pozostawia żadnych wątpliwości, iż kwestia umorzenia przedmiotowych świadczeń oparta jest na uznaniu administracyjnym. Zatem, skorzystanie z uprawnienia o charakterze dyskrecjonalnym nakłada po stronie organu procedującego obowiązek wyczerpującego uzasadnienia podjętego przez siebie rozstrzygnięcia, popartego uprzednio dogłębnym wyjaśnieniem stanu faktycznego sprawy. Lektura akt sprawy, jak także treść wniesionego odwołania wykazała, że skarżący jest osobą w wieku aktywności zawodowej (45 lat). Do akt sprawy dołączono kopię orzeczenia o stopniu niepełnosprawności z dnia [...] nr [...] wydanego przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Z., z którego wynika, że posiada umiarkowany stopień niepełnosprawności na stałe. Z jego treści wynika także, że skarżący jest zdolny do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. Z kolei, z przeprowadzonego w dniu 10 maja 2018 r., w zakładzie karnym wywiadu środowiskowego wynika, że nie posiada żadnego dochodu, natomiast korzysta z pomocy rodziny, tj. matki i żony w formie pomocy w naturze. Jednocześnie ustalono, że jest osobą bierną zawodowo i choruje przewlekle. Niemniej jednak, wskazać należy, że umorzenie należności, jako wyjątek od zasady, nie powinno być nadużywane, nawet w sytuacji, gdy dłużnik nie jest w stanie spłacić zaległości, bowiem w razie umorzenia należności całości albo w części, dług w tym zakresie wygasa, a więc organ nie będzie mógł już żądać zwrotu świadczenia nawet wtedy, gdy sytuacja finansowa dłużnika ulegnie znaczącej poprawie. W związku z tym organy administracji mają obowiązek niezwykle starannie podejmować decyzję w sprawie umorzenia lub rozłożenia zaległości na raty. Co do zasady każdy dłużnik alimentacyjny, wobec którego okazała się bezskuteczna egzekucja, nie uzyskuje dochodów wystarczających na pokrycie zasądzonych przez sąd alimentów. Samo uzyskiwanie niskich dochodów bądź też nieuzyskiwanie dochodów wcale nie jest okolicznością ani wyjątkową, ani szczególną. Nawet bardzo trudna sytuacja materialna, czy zdrowotna nie uzasadnia sama z siebie umorzenia należności. Zawsze bowiem podstawą do przejęcia (czasowego) przez Państwo obowiązku alimentacyjnego rodzica jest bezskuteczność egzekucji należnych alimentów, spowodowana z reguły bardzo trudną sytuacją materialną, rodzinną zobowiązanego. Dotyczy to zatem ex definitione osób w bardzo trudnej sytuacji materialnej i rodzinnej. Dla zwolnienia się z tego obowiązku dłużnik winien wskazać na okoliczności szczególne, wykraczające poza przyczyny przejęcia obowiązku alimentacyjnego przez Państwo (por. wyrok WSA w Łodzi z dnia 13 czerwca 2017 r. sygn. akt II SA/Łd 1030/16, dostępny w internetowej bazie orzeczeń NSA, dalej: "CBOS").