1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt. 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
1b. Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała:
1) nie później niż do ukończenia 18. roku życia lub
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia." (cytat).
Z przedłożonych akt sprawy wynika, iż w dniu 13 kwietnia 2015 roku do OPS w C. wpłynął wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad G.P. (ur. [...] r.). Na mocy orzeczenia o stopniu niepełnosprawności Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w R. z dnia [...] roku (nr [...]) między innymi ustalono, że G.P. została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe oraz wskazano, że nie da się ustalić od kiedy niepełnosprawność istnieje natomiast ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od [...] roku. Zatem brak ustaleń, aby niepełnosprawność matki skarżącej (która jest wdową) powstała przed ukończeniem przez nią 25 roku życia. Ustawodawca założył w ustawie o świadczeniach rodzinnych, że prawo do świadczenia pielęgnacyjnego przyznaje się w uzależnieniu od orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Przesłanką warunkującą przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego jest między innymi data, z którą ta niepełnosprawność powstała. Zważyć także należy, iż bezspornie środki budżetowe na świadczenia rodzinne muszą zostać zabezpieczone w ilości pozwalającej na korzystanie z nich przez wszystkich uprawnionych. Jednakże społeczeństwo i jego obywatele muszą żyć w przekonaniu, że organy Państwa dbają o to, aby pieniądze publiczne były wykorzystywane w sposób zgodny z ich przeznaczeniem i otrzymywały je wyłącznie osoby uprawnione. W przeciwnym wypadku należałoby uznać, że instytucje odpowiedzialne nie wykonują swoich ustawowych obowiązków i marnotrawią środki publiczne. Odnosząc się do zarzutów odwołania nie ustosunkowało się do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K/38/13.
W skardze z dnia 15 września 2015 r., skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, pełnomocnik skarżącej domagał się uchylenia zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji oraz zasądzenia kosztów postępowania. Pierwszym zarzutem uczyniono naruszenie prawa procesowego, zwłaszcza art. 8 i art. 107 § 3 K.p.a. poprzez nienależyte uzasadnienie zaskarżonej decyzji z uwagi na zawarcie w niej zbyt ogólnych stwierdzeń, co uniemożliwia realizację zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa oraz uniemożliwia dokonanie kontroli zaskarżonej decyzji, w szczególności niewyjaśnienie, dlaczego w zaskarżonej decyzji organ odwoławczy pominął wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13. Nadto w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji znajduje się fragment o wydatkowaniu i marnotrawieniu środków publicznych, co nie było przedmiotem postępowania zarówno przed organem I, jak i II instancji Organ odwoławczy nie wyjaśnił, w jaki sposób odmowa przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego z powołaniem się wyłącznie na przepis, którego niezgodność z Konstytucją RP w zakresie różnicowania prawa do świadczenia osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wskazanego w spornym przepisie wieku, wpływa na uprawnienia skarżącej do uzyskania świadczenia rodzinnego z tytułu sprawowanej opieki. Powyższe ustalenia, rozważenie wszelkich okoliczności sprawy w świetle norm ustawowych wykładanych z uwzględnieniem treści powyższego wyroku TK i wyjaśnienie ich stronie w uzasadnianiu decyzji zgodnym z wymogami art. 107 § 3 K.p.a., było zdaniem pełnomocnika skarżącej niezbędne dla prawidłowego, zgodnego z zasadami ogólnymi postępowania administracyjnego (w tym zasadą legalności, prawdy obiektywnej, przekonywania, informowania), rozstrzygnięcia przez organy administracji niniejszej sprawy, co może mieć istotny wpływ na jej wynik. W rozpoznawanej sprawie odmowa przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego została oparta o dokonane przez organy obu instancji ustalenie, że przedłożone przez skarżącą orzeczenie o stopniu niepełnosprawności jej matki, nie zawiera informacji dotyczącej daty powstania niepełnosprawności, a z orzeczenia tego wynika jedynie, że nie można ustalić daty powstania niepełnosprawności, natomiast znaczny stopień niepełnosprawności datuje się od 6 marca 2015 r., co oznacza, że nie został spełniony jeden z niezbędnych warunków ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, tj. iż niepełnosprawność powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia. Warunek ten wynika z przepisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych., który stanowi, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała: nie później niż do ukończenia 18. roku życia (ust. 1) lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia (ust. 2). Istotnym dla sprawy problemem jest zagadnienie, czy przepis art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych ma zastosowanie w sprawie, w świetle treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13, w którym orzeczono, że w zakresie, w jakim powyższy przepis różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Przedmiotowy wyrok Trybunału jest wyrokiem zakresowym, w którym Trybunał Konstytucyjny stwierdza zgodność albo niezgodność z Konstytucją przepisu prawnego w określonym (podmiotowym, przedmiotowym lub czasowym) zakresie jego zastosowania. W konsekwencji atrybut konstytucyjności albo niekonstytucyjności nie jest przypisywany całemu aktowi prawnemu albo jego jednostce redakcyjnej (przepisowi), lecz jego fragmentowi, a ściślej rzecz biorąc jakiejś normie (normom) wywiedzionej z tego przepisu. Wyrok zakresowy wydany w sprawie sygn. akt K 38/13 odnosi się do negatywnego zakresu przepisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych, na co wskazuje użycie zwrotu "w zakresie, w jakim różnicuje". Istotą tego rozstrzygnięcia jest bowiem uznanie za niezgodne z konstytucyjną zasadą równości pominięcie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego innych osób, niż wskazanych w tym przepisie, przy czym niekonstytucyjności takiego ograniczenia Trybunał upatruje w zróżnicowaniu prawa podmiotowego opiekunów osób niepełnosprawnych ze względu na wiek powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki. Wyrok ten należy uznać za tzw. wyrok zakresowy sensu stricte, gdyż jego skutkiem jest zmiana zakresu zastosowania przepisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie treści w nim ujętej, będącego przepisem szczególnym w odniesieniu do art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który określa ogólne przesłanki prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Podkreślić również należy, że derogując w powołanym wyżej zakresie przepis art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych Trybunał nie skorzystał z przewidzianej w art. 190 ust. 3 Konstytucji RP możliwości odroczenia utraty jego mocy obowiązującej. Oznacza to, że bezpośrednim skutkiem orzeczenia jest utrata przez ten przepis (we wskazanym w wyroku zakresie) domniemania konstytucyjności. Zagadnienie to jest tym bardziej istotne, skoro stwierdzona została niezgodność z Konstytucją RP danego przepisu. Oznacza to, że ta okoliczność przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy nie może zostać pominięta. Trybunał wskazał, że skutkiem wyroku jest stwierdzenie, że opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych muszą być traktowani przez ustawodawcę jako podmioty należące do tej samej klasy. Nie budzi wątpliwości, że zróżnicowanie wprowadzone w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych godzi w normatywnie określoną zasadę równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Honorowanie przepisu w dotychczasowym brzmieniu byłoby nie do pogodzenia z funkcją i modelem ochrony praw jednostki realizowanej przez sądy administracyjne, którym przyznaje się kompetencję do bezpośredniego stosowania Konstytucji w przypadku usunięcia z porządku prawnego fragmentu przepisu (por. R. Hauser, J. Trzciński, Prawotwórcze znaczenie orzeczeń Trybunału konstytucyjnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 2010, s. 46 i nast.). W ocenie pełnomocnika skarżącej, w niniejszej sprawie zaistniała podstawa do uchylenia zaskarżonej decyzji, ponieważ wyżej wskazanym wyrokiem Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją RP przepisu art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych w zakresie, który stanowił podstawę rozstrzygnięć w niniejszej sprawie. Stanowisko sądów administracyjnych w analogicznych przypadkach jak w niniejszej sprawie jest jednolite (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 29 lipca 2015 r. II SA/Łd 424/15, w którym ustalono, że strona nie powinna być traktowana gorzej niż osoby sprawujące opiekę nad niepełnosprawnym dorosłym członkiem rodziny nie tylko wówczas, gdyby niepełnosprawność powstała w czasie, gdy osoba ta nie spełniała określonych w art. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych warunków, ale tym bardziej gdy - wobec treści orzeczenia o niepełnosprawności - nie da się ustalić kiedy ona powstała). Inne orzeczenia sądów administracyjnych w analogicznych przypadkach także potwierdzają powyższy pogląd. Wymienić w tym miejscu wypada wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 21 stycznia 2015 r., sygn. akt II SA/Rz 1507/14, wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 10 grudnia 2014 r. sygn. akt II SA/Go 818/14, wyrok WSA w Poznaniu z 23 października 2014 r., sygn. akr IV SA/Po 969/14, wyrok WSA w Białymstoku z 2 grudnia 2014 r., sygn. akt II SA/Bk 1022/14, wyrok WSA w Łodzi z 10 grudnia 2014 r., sygn. akt II SA/Łd 1034/14 - wszystkie są dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń NSA, pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl - dalej CBOS).