Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Anna Jarosz Sędziowie WSA Maciej Dybowski (spr.) WSA Donata Starosta Protokolant st. sekr. sąd. Laura Szukała po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 lipca 2012 r. sprawy ze skargi R. W. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w P. z dnia [...] lutego [...] r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Wójta Gminy D. z dnia [...] grudnia [...] r. nr [...].
Dnia [...] grudnia 2011 r. R. W. (dalej Wnioskodawczyni bądź Skarżąca) wniosła do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w D. o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaniem opieki nad mężem, S. W.
Decyzją z dnia [...] grudnia 2011 r. nr [...] (dalej decyzja z [...] grudnia 2011 r.) Wójt Gminy D. (dalej Wójt), na podstawie art. 17, art. 3, art. 20, art. 24, art. 26, art. 30, art. 32 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (j.t. Dz. U. z 2006 r. nr 139 poz. 992 ze zm., dalej ustawa o świadczeniach rodzinnych bądź uśr), art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz. U. z 2000 r. nr 98 poz. 1071 ze zm., dalej kpa) odmówił R. W. przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością opieki nad mężem. Uzasadniając napisał, że zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a uśr świadczenia pielęgnacyjne nie przysługują, jeżeli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Przepisy uśr nie przewidują żadnych wyjątków pozwalających na wyłączenie stosowania tego przepisu (k. 12 akt administracyjnych).
W odwołaniu od decyzji z [...] grudnia 2011 r. Wnioskodawczyni napisała, że mąż ma orzeczenie o całkowitej niezdolności do samodzielnej egzystencji i wymaga stałej opieki całodobowej (k. 13 akt administracyjnych).
Decyzją z dnia [...] lutego 2012 r. nr [...] (dalej decyzja z [...] lutego 2012 r.) Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. (dalej SKO bądź Kolegium), na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpa, art. 3 pkt 21 lit. b, art. 17 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a uśr, utrzymało decyzję z 22 grudnia 2011 r. w mocy.
Uzasadniając Kolegium wskazało, że z dniem 14 października 2011 r. weszła w życie ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych... (Dz. U. nr 205, poz. 1212), która nowelizuje między innymi przepisy dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego. Sprawę niniejszą wszczęto "02" [winno być "15" - k. 1, 2 akt administracyjnych] grudnia 2011 r., zatem jej rozstrzygnięcie nastąpi na zasadach i w trybie uwzględniającym zmiany. Zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a uśr w brzmieniu po nowelizacji, świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. nr 9 poz. 59 ze zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności - jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z art. 3 pkt 21 lit. b uśr całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji orzeczona na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oznacza znaczny stopień niepełnosprawności. Kolegium nie kwestionuje, że mąż skarżącej został uznany orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS, za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji oraz trwale niezdolną do pracy, a faktyczną opiekę nad mężem sprawuje wnioskodawczyni, która w związku z obowiązkami opiekuńczymi nie podejmuje zatrudnienia. Kolegium uznało, że Wójt zasadnie odmówił przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego ze względu na fakt, że osoba wymagająca opieki, z którą wiąże się prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, pozostaje w związku małżeńskim, co stanowi samodzielną i bezwzględną przesłankę negatywną. W ocenie Kolegium pozostawanie w związku małżeńskim po dokonanej w dniu 19 sierpnia 2011 r. nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych jest okolicznością uniemożliwiającą przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji, kiedy współmałżonek nie jest zaliczony do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności. Kolegium przyznało, że w sprawach rozstrzyganych na podstawie dotychczasowych przepisów, w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lipca 2008 r., P 27/07 i bogatego orzecznictwa sądowoadministracyjnego, nie akceptowało konkluzji, jakoby pozostawanie w związku małżeńskim stanowiło bezwzględną i samoistną przeszkodę do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego uznając, że konstatacja taka, oparta na literalnym odczytaniu art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a uśr, bez powiązania go z art. 17 ust. 1 tej ustawy i ratio legis zawartej w nim regulacji prowadzi do mylącej wykładni, że zawsze świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeśli osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (k. 17-18 akt administracyjnych).