Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Józef Maleszewski (spr.) Sędziowie NSA Grażyna Radzicka WSA Izabela Bąk-Marciniak Protokolant st.sekr.sąd. Justyna Hołyńska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 listopada 2016 r. sprawy ze skargi A. Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] lutego 2016 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego oddala skargę w całości
Dnia [...] grudnia 2015 r. do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w [...] wpłynął wniosek A. Z. (dalej jako: "Wnioskodawczyni" lub "Skarżąca"), o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad ciotką (siostrą matki), A. Z..
Decyzją z dnia [...] stycznia 2016 r. nr [...] Wójt Gminy [...] (dalej jako: "Wójt" lub "organ I instancji") - wskazując w podstawie prawnej na art. 2 ust. 2, art. 3 pkt 22, art. 5 ust. 2, art. 16a, art. 20 ust. 3, art. 23 ust. 4e, art. 24 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2015r., poz. 114 z późn. zm., dalej jako u.ś.r.) odmówił ustalenia prawa do wnioskowanego świadczenia.
W uzasadnieniu Wójt wyjaśnił, że Wnioskodawczyni dołączyła do wniosku wszystkie niezbędne dokumenty, od których uzależnione jest przyznanie świadczenia. Ponadto dołączyła orzeczenie zaliczające N. K. do znacznego stopnia niepełnosprawności, wydane przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w [...]. Zgodnie z art. 16a ust. u.ś.r. specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 1529, dalej jako K.r.i.o.) ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Wójt wskazał, że Wnioskodawczyni nie spełnia przesłanki określonej w ww. przepisie, a mianowicie na Wnioskodawczyni nie ciąży obowiązek alimentacyjny wobec ciotki. Wójt podkreślił, że nie kwestionuje faktu sprawowania przez Wnioskodawczynię opieki nad ciotką, jednakże w sytuacji, gdy na osobie ubiegającej się o prawo do świadczenia, nie ciąży obowiązek alimentacyjny specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje.
Od opisanej decyzji Wójta [...] złożyła odwołanie. Napisała, że jest jedyną osobą która opiekuje się ciocią; krewna nie ma nikogo innego.
Decyzją z dnia [...] lutego 2016 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze, z powołaniem się na art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 23; dalej w skrócie: "k.p.a."), utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję Wójta.
W uzasadnieniu SKO uznało za wiarygodne okoliczności faktyczne ustalone przez organ I instancji, i podzieliło ocenę dokonaną przez Wójta. Na podstawie art. 16a ust. 1 u.ś.r. jednym z warunków koniecznych do nabycia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego jest istnienie obowiązku alimentacyjnego. Zgodnie z art. 128 i art. 129 § 1 K.r.i.o. obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych (dzieci wnuki) przed wstępnymi (rodzice dziadkowie), a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Tak więc art. 16a ust. 1 u.ś.r., poprzez odesłanie do przepisów K.r.i.o., jednoznacznie wskazuje krąg osób uprawnionych do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, ograniczając go do osób zobowiązanych do alimentacji. W świetle cytowanego art. 128 K.r.i.o., odwołująca się nie należy do żadnej z kategorii osób wymienionych w tym przepisie. Siostrzenica osoby niepełnosprawnej nie jest uprawniona do uzyskania prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, w związku z opieką nad ciotką, gdyż nie jest objęta zakresem podmiotowym prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego. SKO podkreśliło, że to z woli ustawodawcy szczególna więź prawna pomiędzy osobą sprawującą opiekę, a osobą niepełnosprawną, wyróżnia grupę uprawnionych do specjalnego zasiłku opiekuńczego, a nie sam fakt opieki nad tą osobą niepełnosprawną, czy też rezygnacja lub niepodejmowanie zatrudnienia dla sprawowania tej opieki. Pomimo więc rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bądź jej niepodejmowania przez Odwołującą się i sprawowania przez nią faktycznej opieki w stosunku do osoby, która legitymuje się orzeczeniem zaliczającym do znacznego stopnia niepełnosprawności, nie została spełniona pozytywna przesłanka ustawowa do przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego.