Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności aktu administracyjnego na podstawie art. 157 par. 3 Kpa jest poprzedzona przeprowadzeniem postępowania wyjaśniającego, celem którego jest ustalenie czy w sprawie nie występują negatywne przesłanki podmiotowe czy przedmiotowe tamujące wszczęcie takiego postępowania.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2002 r. sprawy ze skargi Krystyny i Ryszarda R. na bezczynność Ministra Środowiska z dnia 15 marca 1984 r. w przedmiocie rozpoznania podania skarżących o stwierdzenie nieważności postanowienia Wojewody B. z dnia 15 marca 1984 r. 1. zobowiązuje Ministra Środowiska do rozpoznania w terminie jednego miesiąca od otrzymania niniejszego wyroku podania skarżących o stwierdzenie nieważności postanowienia Wojewody B. z dnia 15 marca 1984 r. (...), (...)
Krystyna i Ryszard R. w skardze na bezczynność Ministra Ochrony Środowiska podnieśli, że organ ten nie rozpoznał w terminie przewidzianym w art. 35 Kpa ich wniosku o stwierdzenie nieważności postanowienia Wojewody B. z dnia 15 marca 1984 r. w sprawie lokalizacji inwestycji obiektu - składowiska odpadów w Ż.
Strona przeciwna odpowiadając na skargę wniosła o jej oddalenie podnosząc, że na postanowienie, którego dotyczy wniosek skarżących o stwierdzenie nieważnością nie służy zażalenie Strona skarżąca stoi na stanowisku, że przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie przewidują formy postanowienia dla informacji, że nie będzie wszczęte postępowanie administracyjne w trybie nadzoru, bowiem z treści art. 126 Kpa nie wynika, aby odmowa wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności miała formę postanowienia przez analogię do art. 157 par. 3 Kpa. Mając to na uwadze strona przeciwna pismem z dnia 28 grudnia 2000 r. odpowiedziała na wniosek skarżących i w ten sposób sprawa została załatwione i wobec tego zarzut bezczynności nie jest uzasadniony.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W myśl art. 126 Kpa do postanowień, na które przysługuje zażalenie stosuje się odpowiednio art. 156-159 Kpa z tym, że zamiast decyzji, o których mowa w art. 157 par. 1 i art. 158 Kpa wydaje się postanowienie. Przepis ten istotnie jak podnosi odpowiedź na skargę wprost nie rozstrzyga o formie odmowy wszczęcia postępowania w tych przypadkach, w których organ administracji dochodzi do przekonania, że wniosek dotyczy postanowienia, na które nie służy zażalenie i z tego powodu postępowanie to nie może być wszczęte. Zwrócić jednak należy uwagę, że uregulowaniem tym jest objęty art. 157 par. 3 Kpa przewidujący wydanie decyzji w przypadku odmowy wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności kwestionowanego orzeczenia administracyjnego.
Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności aktu administracyjnego na podstawie ostatniego z j, wymienionych przepisów jest poprzedzona przeprowadzeniem postępowania wyjaśniającego, celem którego jest ustalenie czy w sprawie nie występują negatywne przesłanki podmiotowe czy przedmiotowe tamujące wszczęcie takiego postępowania. Przesłanką negatywną o charakterze podmiotowym będzie złożenia wniosku o stwierdzenie nieważności danego aktu przez osobę, która nie ma legitymacji strony w postępowaniu, natomiast jedną z przesłanek przedmiotowych jest niedopuszczalność prowadzenia postępowania z uwagi na charakter aktu, którego dotyczy wniosek.
W rozpoznawanej sprawie jest okolicznością sporną między skarżącymi a organem czy postanowienie, którego dotyczy wniosek skarżących o stwierdzenie jego nieważności należy do aktów wymienionych w art. 126 Kpa. Kwestia ta wymagała przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i po jego przeprowadzeniu organ administracji jeśli doszedłby do przekonania, że na postanowienie to nie przysługiwało zażalenie to powinien na podstawie art. 157 par. 3 Kpa wydać orzeczenie odmawiające wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia jego nieważności. Art. 126 Kpa nie określa iż w przypadku stosowania art. 157 par. 3 Kpa odmowa wszczęcia postępowania winna mieć formę postanowienia, a zatem odmowa taka winna być dokonana przez wydanie decyzji. W odniesieniu do podania skarżących o stwierdzenie nieważności postanowienia Wojewody B. z dnia 15 marca 1984 r. organ administracji uznając, że należy ono do postanowień, na które nie służy zażalenie, nie wydał rozstrzygnięcia przewidzianego w art. 157 par. 3 Kpa, a tylko skierował do skarżących pismo nie noszące charakteru aktu administracyjnego. Stąd, nie przesądzając o tym czy kwestionowane przez skarżących postanowienie należy do aktów objętych art. 126 Kpa, skargę należy uznać za uzasadnioną, bowiem organ administracji w terminie przewidzianym w art. 35 par. 1 i 3 Kpa nie wydał orzeczenia co do wniosku skarżących.
Z tych przyczyn, uwzględniając skargę na podstawie art. 26 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz.U. nr 74 poz. 368 ze zm./ sąd administracyjny orzekł jak w sentencji. O zwrocie kosztów postępowania orzeczono na podstawie art. 55 ust. 1 tej ustawy.