Nie można utożsamiać kontroli organów Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska, o której mowa w rozdziale 3 ustawy z dnia 20 lipca 2002 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska /t.j. Dz.U. 2002 nr 112 poz. 982 ze zm./ z oględzinami, o których mowa w art. 79 par. 1 Kpa. Przepisy rozdziału 3 ww. ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska stanowią o kontroli przeprowadzanej na podstawie i w trybie tej ustawy, powodując, iż do samych czynności kontrolnych Inspekcji Ochrony Środowiska nie mają zastosowania przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Nie oznacza to jednak, że nie mogą być przeprowadzone inne dowody na podstawie i w trybie przepisów Kpa.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Zygmunt Niewiadomski (spr.) Sędzia NSA Joanna Runge-Lissowska Sędzia NSA Leszek Włoskiewicz Protokolant Mariola Błaszczyk po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2004 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. S., G. S., A. S., B. S., Z. S. od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 listopada 2003 r. sygn. akt IV SA 1157-1161/02 w sprawie ze skargi M. S., G. S., A. S., B. S., Z. S. na decyzję Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia [...] lutego 2002 r. Nr [...] w przedmiocie odmowy wstrzymania działalności fermy drobiu 1. oddala skargę kasacyjną 2. zasądza od M. S., G. S., A. S., B. S. i Z. S. na rzecz Głównego Inspektora Ochrony Środowiska kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego
Wyrokiem z dnia 18 listopada 2003 r. (sygn.akt IV S.A. 1157-1161/02) Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę M. S., G. S., A. S., B. S. i Z. S. - sąsiadów fermy drobiu "S." należącej do J. S. - na decyzję Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia [...] lutego 2000 r., uchylającą decyzję Małopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Krakowie z dnia [...] października 2002 r., odmawiającą wstrzymania działalności fermy w miejscowości C. Sąd podzielił argumentację organu odwoławczego, iż naruszenie przepisów postępowania wskazane w odwołaniu sąsiadów fermy oraz wadliwie przywołana materialnoprawna podstawa rozstrzygnięcia (art. 31 a nie 83 ustawy ówcześnie obowiązującej ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska) uzasadniają potrzebę przeprowadzenia postępowania w całości lub przynajmniej w znacznej części, zasadnym czyniąc uchylenie decyzji organu pierwszej instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu organowi, w myśl art. 138 § 2 kpa. Co do zaś, podniesionego w skardze, zarzutu naruszenia przez organ odwoławczy art. 10 i 79 kpa w związku z wyrażeniem stanowiska, iż skarżący nie mają prawa czynnego udziału w przeprowadzeniu kontroli przez organ inspekcji sanitarnej, to Sąd podzielił pogląd Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, że kontrola zakładu zrealizowana przez organy tej inspekcji nie jest tożsama z przeprowadzeniem dowodu, o którym mowa w art.79 kpa. Nie można więc tak, jak to czyni strona skarżąca - stwierdza Sąd utożsamiać kontroli z oględzinami, z konsekwencjami określonymi w art.79 kpa. Skoro dowodem w sprawie jest protokół kontroli, czyli dokument urzędowy, sporządzony przez uprawniony organ w przepisanej formie, to strony mogą podważać jego autentyczność, rzetelność, prawidłowość, czy też wiarygodność, a więc treść i formę, jak każdego innego dokumentu będącego dowodem w sprawie. W tej sytuacji należy uznać, że w odniesieniu do "kontroli" w tym przypadku, jako lex specialis, mają zastosowanie przepisy ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska, a nie art.79 kpa, co nie podważa zasady wyrażonej w art.10 § 1 kpa. Należy bowiem zwrócić uwagę, że użyty tam zwrot: "zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania", należy rozumieć w znaczeniu aktywności procesowej, a nie czynnego udziału w znaczeniu fizycznym, gdyż nie zawsze jest to możliwe i wskazane. W tych przypadkach, w których ustawodawca chciał, aby ten "czynny udział" łączył się z fizyczną obecnością strony, wskazał to w przepisie art.79 kpa - konkluduje Sąd. Skargę kasacyjną od powyższego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie wnieśli M. S., G. S., A. S., B. S. i Z. S. - reprezentowani przez adw. J. D. Wnosząc o "zmianę zaskarżonego wyroku i uchylenie decyzji Głównego Inspektora Ochrony Środowiska z dnia [...] lutego 2002 r. oraz decyzji organu I instancji jako niezgodnych z prawem" , skarżonemu wyrokowi zarzucili naruszenie przepisów postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, a to art.79 i art.10 kpa przez bezpodstawne uznanie, iż do dowodu z kontroli przeprowadzanej przez Państwową Inspekcję Ochrony Środowiska nie znajduje zastosowania art. 79 i w konkluzji uznanie, że skarżący nie mogą brać udziału w czynnościach kontrolnych, przez co uniemożliwia im się czynny udział w tej jedynej czynności postępowania dowodowego przeprowadzonego w niniejszej sprawie. W odpowiedzi, na skargę kasacyjną Główny Inspektor Ochrony Środowiska wniósł o odrzucenie skargi kasacyjnej jako że jego zdaniem przytoczone przez stronę skarżącą zarzuty nie mieszczą się w podstawach kasacji, o których mowa w art. 174 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a gdyby Sąd doszedł do innego przekonania - stwierdza w/w organ administracji - o oddalenie skargi, powtarzając argumentację z etapu postępowania administracyjnego.