Opłata za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych jest rodzajem niepodatkowej należności budżetu gminy i dlatego z mocy ustawy wyłączony jest obowiązek jej wnoszenia przez zakłady pracy chronionej na podstawie art. 31 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych /Dz.U. nr 123 poz. 776/.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Wojewódzkiej Handlowej Spółdzielni Inwalidów "P." w B. na czynność Wójta Gminy M. z dnia 10 maja 1999 r. (...) w przedmiocie odmowy zwrotu opłaty za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych - orzeka o niezgodności z prawem czynności Wójta Gminy M. z dnia 10 maja 1999 r. (...) i bezskuteczności odmowy zwrotu na rzecz skarżącej Wojewódzkiej Handlowej Spółdzielni Inwalidów "P." w B. opłaty za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych na terenie gminy M. oraz stwierdza, iż skarżąca spółdzielnia nie miała obowiązku wniesienia tej opłaty. (...).
Pismem z 28 września 1998 r. Wojewódzka Handlowa Spółdzielnia Inwalidów "P." w B. wystąpiła do Wójta Gminy M. z wnioskiem o zwrot opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych w sklepach w Ż. i M. w łącznej kwocie 4.266 złotych, uiszczonych w lutym i we wrześniu 1998 r. Spółdzielnia podała, iż jest zakładem pracy chronionej, a zatem na podstawie art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych /Dz.U. nr 123 poz. 776 ze zm./ jest zwolniona między innymi z podatków, pod którym to pojęciem należy również rozumieć opłaty zgodnie z art. 3 ust. 3 lit. "c" Ordynacji podatkowej /Dz.U. nr 137 poz. 926/. Stąd bezzasadnie żądano od spółdzielni opłaty za wydane zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych.
Decyzja Wójta Gminy M. z 3 lutego 1999 r. odmawiająca zwrotu opłat została przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. uchylona decyzją z 26 kwietnia 1999 r. a postępowanie w sprawie zakończone decyzją, umorzone z powodu stwierdzenia, iż organ gminy nie był uprawniony do wypowiadania się w kwestii zwrotu opłaty w formie decyzji a jedynie poprzez wyrażenie swego stanowiska w sposób niedecyzyjny, które jako czynność z zakresu administracji publicznej, dotycząca uznania lub odmowy uznania uprawnienia wynikającego z przepisów prawa będzie podlegającą kontroli sądowej - czynnością z art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o NSA. Po umorzeniu postępowania Spółdzielnia "P." w maju 1999 r. ponowiła wniosek o zarządzenie zwrotu opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, na co Wójt Gminy M. pismem z 10 maja 1999 r. stwierdził iż brak jest podstaw prawnych do zwrotu kwoty 4.266 złotych. W wystawionym dnia 7.06.1999 r. wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa skarżąca spółdzielnia zarzuciła wójtowi naruszenie art. 31 ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych podnosząc, iż jako zakład pracy chronionej korzysta ustawowo z uprawnienia do zwolnienia między innymi z opłat stanowiących dochód gmin, w tym z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych /art. 3 ust. 3 lit. "c" ordynacji podatkowej/.
Po bezskutecznym upływie 30-dniowego terminu na ustosunkowanie się przez organ do niniejszego wezwania Wojewódzka Handlowa Spółdzielnia Inwalidów "P." w B. wywiodła skargę do NSA.
W skardze tej spółdzielnia podtrzymała zarzut niezgodności odmowy zwrotu opłat z treścią art. 31 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych i wniosła o stwierdzenie bezskuteczności czynności wójta i orzeczenie, iż skarżąca spółdzielnia jako zakład pracy chronionej korzysta z ustawowych uprawnień do zwolnienia od opłat za sprzedaż napojów alkoholowych, w tym za rok 1998. W uzasadnieniu skargi spółdzielnia podniosła, iż zawarty w piśmie wójta. z 10 maja 1999 r. /będącym skarżoną czynnością materialno-techniczną/ zwrot "brak podstaw prawnych" jest ogólnikowy i już z tego względu czynność wójta jest wadliwa. Nadto podkreśliła, że zakłady pracy chronionej korzystają, stosownie do art. 31 ust. 1 cytowanej ustawy z 27 sierpnia 1997 r., ze zwolnienia od ponoszenia m.in. niepodatkowych należności budżetowych. Ani ta ustawa ani żadna inna /w tym prawo budżetowe/ nie precyzuje tego terminu. W ustępie 5 powołanego przepisu znalazła się delegacja dla Ministra Finansów do określenia w drodze zarządzenia wykazu niepodatkowych należności budżetowych. Jednakże do daty obecnej takie zarządzenie nie zostało wydane. Zdaniem skarżącej opłaty za zezwolenie na obrót detaliczny alkoholem są niepodatkową należnością budżetową gdyż: