Przepisy art. 59 ust. 1 i 7 dekretu z dnia 6 maja 1953 r. - Prawo górnicze /Dz.U. 1978 nr 4 poz. 12 ze zm./ nie stwarzają ograniczeń w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych użytkowników wieczystych z tytułu trwałego uszkodzenia gruntu rolnego lub leśnego na skutek robót górniczych.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Henryki i Gertrudy K. na orzeczenie Odwoławczej Komisji do Spraw Szkód Górniczych z dnia 25 kwietnia 1991 r. w przedmiocie odmowy przyznania odszkodowania za nie dające się usunąć uszkodzenie gruntu i na podstawie art. 207 par. 1 i 2 pkt 1 Kpa uchylił zaskarżone orzeczenie oraz poprzedzające je orzeczenie Okręgowej Komisji do Spraw Szkód Górniczych w G., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Odwoławczej Komisji do Spraw Szkód Górniczych kwotę dwudziestu tysięcy złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżących.
Orzeczeniem z dnia 25 kwietnia 1991 r., sprostowanym postanowieniem z dnia 16 sierpnia 1991 r., Odwoławcza Komisja do Spraw Szkód Górniczych utrzymała w mocy orzeczenie Okręgowej Komisji do Spraw Szkód Górniczych w G. z dnia 31 lipca 1990 r., oddalające wniosek Henryki i Gertrudy K. o przyznanie odszkodowania za nie dające się usunąć uszkodzenie gruntu, będącego w ich użytkowaniu wieczystym, a obejmującego parcele nr 649/48, 650/47, 651/46 i 652/45, położone w W.Ś., obręb W. W ocenie komisji obu instancji, zgodnie z art. 59 prawa górniczego odszkodowanie z tego tytułu nie przysługuje użytkownikom wieczystym, lecz jedynie właścicielowi, jeśli nie jest organem lub instytucją państwową.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego na to orzeczenie Henryka K. i Gertruda K. powołały się na to, że w przeszłości Kopalnia Węgla Kamiennego w W.Ś. zajęła bezpodstawnie ich własny grunt pod budowę szybu IV i dopiero po 7 latach otrzymały one w użytkowanie wieczyste wyżej wymienione parcele, ulegające trwałej degradacji z powodu eksploatacji górniczej. Do skargi strony dołączyły wyjaśnienie Ministerstwa Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 22 lutego
1990 r., stwierdzające, że forma użytkowania wieczystego mówi jedynie o pochodzeniu gruntów, natomiast prawo użytkowania wieczystego jest traktowane jak prawo własności, jest zbywalne i dziedziczne.
Odpowiadając na skargę, organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie. Podkreślił, że treść użytkowania wieczystego, określona w art. 233 kodeksu cywilnego, jest wprawdzie podobna do prawa własności, jednakże przedmiotem rozporządzeń dokonywanych przez użytkownika wieczystego nie jest sama rzecz, lecz prawo mu przysługujące Z chwilą ustanowienia użytkowania wieczystego Państwo nie przestało być właścicielem gruntu. Skoro zaś Skarbowi Państwa nie przysługiwało w myśl art. 59 ust. 1 prawa górniczego odszkodowanie za nie dające się usunąć uszkodzenie gruntu, to również prawo takie nie mogło być przeniesione na użytkowników wieczystych.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Dekret z dnia 6 maja 1953 r. - Prawo górnicze, którego jednolity tekst ogłoszony został w Dzienniku Ustaw z 1978 nr 4 poz. 12, pochodzi z okresu, kiedy hołdowano zasadzie jednolitej własności państwowej /Skarbu Państwa wraz z jednostkami państwowymi nie będącymi osobami prawnymi/ oraz tak zwanej ograniczonej własności przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych /ograniczenie prawa własności w tym wypadku odnosiło się do celów statutowych danej osoby prawnej/. W takim kontekście było zrozumiałe, że odszkodowanie z tytułu szkód górniczych nie przysługiwało w obrębie jednej osoby prawnej, jaką był Skarb Państwa, albo w odniesieniu do innej państwowej osoby prawnej, której cele statutowe ograniczały prawo do zaspokojenia roszczeń od państwowej jednostki organizacyjnej lub innej osoby prawnej.
Odmiennie należy ocenić sytuację prawną osób, które otrzymały nieruchomość państwową do użytkowania wieczystego albo wcześniej - na własność czasową. Nie chodzi w tych wypadkach o ograniczone prawa rzeczowe czy też - jak to sformułowano w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia - o "posiadanie zależne" użytkownika wieczystego. Zasadą wynikającą z art. 233 kodeksu cywilnego /zdanie pierwsze in fine/ jest to, że użytkownik wieczysty może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. Oznacza to, iż prawo użytkownika wieczystego praktycznie zbliżone jest do prawa własności Uiszczając opłaty za użytkowanie wieczyste i wywiązując się z innych obowiązków określonych w ustawach bądź w umowie o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste, użytkownik może w sposób samoistny, wyłączający ingerencję innych osób, korzystać z rzeczy, pobierać z niej pożytki naturalne oraz cywilne. Poza tym - jak wynika z art. 234 Kc - do oddania gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do gmin bądź ich związków w użytkowanie wieczyste stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności nieruchomości.