1. Naczelny Sąd Administracyjny w zasadzie nie kontroluje aktów normatywnych stanowiących podstawę prawną zaskarżonych decyzji, jednakże w toku badania legalności tychże decyzji może dokonywać pośredniej kontroli legalności aktów normatywnych niższego stopnia niż ustawa i w razie stwierdzenia sprzeczności z ustawą pominąć je w swoim rozstrzygnięciu.
2. Wsteczne działanie prawa podwyższającego stawki podatkowe prowadzi do zaskoczenia adresatów norm prawa objętych nową regulacją prawną i może radykalnie zmienić na niekorzyść dotychczasowe ich sytuacje prawne.
W sprawie zakończonej zaskarżoną decyzją Burmistrz Miasta i Gminy w N. jako jedną z podstaw materialnoprawnych rozstrzygnięcia podał kwestionowaną przez skarżącego uchwałę. Została ona wydana na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych /Dz.U. nr 9 poz. 31 ze zm./ w związku z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 8 grudnia 1993 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych /Dz.U. nr 121 poz. 540/. Z ww. przepisów wynika, że stawki podatku określa rada gminy, z tym że podatek nie może przekroczyć ich maksymalnej wysokości określonej przez Ministra Finansów. Stawka od budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż rolnicza lub leśna w 1994 r. nie mogła być wyższa niż 50 211 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej. W takiej też wysokości stawka ta została określona w kwestionowanej przez skarżącego uchwale. W tym zakresie uchwała jest zgodna z aktami prawnymi zawierającymi upoważnienie do jej wydania. W uchwale znajduje się jednak przepis końcowy i przejściowy stanowiący: "Uchwała wchodzi w tycie z dniem ogłoszenia i ma zastosowanie do podatku od nieruchomości należnego po tym dniu oraz poczynając od roku podatkowego 1994 do należnych podatków".
Jest to przepis wewnętrznie sprzeczny. Z jednej strony wynika z niego bowiem, że uchwała ma zastosowanie do podatków należnych po jej ogłoszeniu, a z drugiej, że do podatków należnych od dnia 1 stycznia 1994 r. Burmistrz Miasta i Gminy N., wydając decyzję wymiarową, oparł się o tę część przepisu, która wprowadziła wsteczne działanie uchwały. Przepis w tej części jest niezgodny z art. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wyrażającym zasadę demokratycznego państwa prawnego, które realizuje zasady sprawiedliwości społecznej. Wsteczne działanie prawa podwyższającego stawki podatkowe - tak jak w rozpoznawanej sprawie - prowadzi do zaskoczenia adresatów norm prawa objętych nową regulacją prawną i może radykalnie zmienić na niekorzyść dotychczasowe ich sytuacje prawne, gdyż nie daje możliwości np. zmiany na następny rok podatkowy czynszu najmu przez właściciela wynajętego budynku. Może zatem w konsekwencji podważyć zaufanie obywateli do prawa jako elementu demokratycznego państwa prawnego.
W związku z tym należy przyjąć, iż w sytuacji gdy rada gminy określa stawki podatku od nieruchomości już w trakcie roku podatkowego, to powinna zawrzeć w uchwale przepis przejściowy, utrzymujący przez okres do dnia jej ogłoszenia plus vacatio legis /np. 7 dni/ stawki podatku od nieruchomości, które obowiązywały w poprzednim roku, o ile są one niższe niż stawki nowe. Taki przepis pozwoliłby jego adresatom dostosować się do zmienionych obciążeń podatkowych.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Burmistrz Miasta i Gminy N. powinien więc ustalić dokładnie dzień ogłoszenia kwestionowanej uchwały i przyjąć stosowne vacatio legis, i nowe stawki podatku zastosować dopiero za dalszą część I półrocza 1994 r.