Umowa o dożywocie zawierana w trybie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników /Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24/ nie podlega opłacie skarbowej /art. 3 ust. 1 pkt 1 lit. "b" ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej - Dz.U. nr 4 poz. 23 ze zm./.
Umowę o dożywocie z dnia 3 lipca 1993 r. nr rep. 3944/93 Julian i Julia małżonkowie S. przenieśli na córkę Halinę B. oraz na zięcia Józefa B. w zamian za dożywocie określono w art. 908 kodeksu cywilnego własność nieruchomości położonej w M. zabudowanej budynkami mieszkalno-gospodarczymi, a także udziały we współwłasności nie zabudowanych nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne. Strony oświadczyły, że zawierają tę umowę w trybie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników /Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24/. Notariusz nie pobrał od ww. umowy opłaty skarbowej, powołując się na art. 3 ust. 1 pkt 1 lit. "b" ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej /Dz.U. nr 4 poz. 23 ze zm./, który stanowi, że nie podlegają opłacie skarbowej czynności cywilnoprawne m.in. w sprawach ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego i rentowego.
Urząd Skarbowy w M. decyzją z dnia 31 stycznia 1994 r. dokonał wymiaru opłaty skarbowej w wysokości 6.540.000 zł przyjmując do podstawy opodatkowania ustaloną przez rzeczoznawcę wartość budynku mieszkalnego.
Decyzję tę utrzymała w mocy Izba Skarbowa w K. decyzją z dnia 10 maja 1994 r. Stanęła ona na stanowisku, że zawarta umowa nie jest umową z następcą w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników lecz umową o dożywocie, zawartą na ogólnych zasadach kodeksu cywilnego i jako taka podlega opłacie skarbowej na podstawie art. 1 ust. 2 lit. n ustawy o opłacie skarbowej, pomimo, że jak wynika z treści umowy, wiąże się ona z uzyskaniem przez Julię S. emerytury w związku z zaprzestaniem działalności rolniczej przez małżonków Julię i Juliana S.
Na decyzję tę Halina B. wniosła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego domagając się jej uchylenia.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Art. 3 ust. 1 pkt 1 lit. "b" ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. /Dz.U. nr 4 poz. 23 ze zm./ wyraźnie stanowi, że opłacie skarbowej nie podlegają m.in. czynności cywilnoprawne w sprawach ubezpieczenia społecznego, zaopatrzenia emerytalnego i rentowego.
Przepis ten nie zawiera żadnych ograniczeń.
Tak więc przyjąć należy, że wszystkie czynności dotyczące tych spraw nie podlegają opłacie skarbowej. Nie będzie jej również podlegać umowa o dożywocie zawierana w trybie przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników /Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24/, tym bardziej, że art. 88 tej ustawy przewiduje możliwość żądania przez rolnika od następcy świadczeń przewidzianych w art. 908 par. 1 kodeksu cywilnego.
Sąd nie podziela stanowiska Izby Skarbowej w K., że umowy darowizny lub dożywocia mogą być zawierane przez rolnika tylko na zasadach ogólnych. Rozumowaniu takiemu przeczy również treść art. 57 pkt 2 ww. cyt. ustawy, który stanowi, że za sporządzenie aktu notarialnego: umowy darowizny lub dożywocia zawieranej w związku z zaprzestaniem prowadzenia działalności rolniczej przez rolnika, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia pobiera się opłatę stałą określoną przez Ministra Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia.
Przewidziane więc zostały w ww. ustawie takie instytucje jak umowa darowizny czy dożywocia.