Udzielanie pożyczek mieści się w pojęciu działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej /Dz.U. nr 41 poz. 324 ze zm/ i choć nie jest realizowane przez bank, korzysta ze zwolnienia od opłaty skarbowej w myśl par. 68 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 1992 r. w sprawie opłaty skarbowej /Dz.U. nr 53 poz. 253 ze zm./.
W wyniku kontroli skarbowej przeprowadzonej przez inspektorów Urzędu Kontroli Skarbowej stwierdzono w protokole, iż Towarzystwo Inwestycyjno-Kapitałowe S.A. udzielało pożyczek, od których nie odprowadzało należnej opłaty skarbowej.
Urząd Skarbowy wydał decyzję ustalającą opłatę skarbową wraz z należnymi odsetkami z tytułu tych pożyczek. W decyzji tej ustalono także wymiar należnej opłaty od przyjmowanych przez Towarzystwo depozytów nieprawidłowych, które potraktowane zostały jako umowy pożyczki. W uzasadnieniu wskazano, iż Towarzystwo nie jest bankiem w rozumieniu art. 73 prawa bankowego, co wynika z wpisu do rejestru handlowego.
Na podstawie par. 67 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 października 1991 r. w sprawie opłaty skarbowej /Dz.U. nr 90 poz. 405/ oraz par. 68 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 1992 r. w sprawie opłaty skarbowej /Dz.U. nr 53 poz. 253/ - zwolnione są od opłaty skarbowej podmioty gospodarcze prowadzące działalność w zakresie udzielania pożyczek i kredytowania. Spółka nie była uprawniona do wykonywania tego rodzaju działalności.
W odwołaniu Spółka wniosła o uchylenie decyzji podnosząc, że idąc tokiem rozumowania Urzędu Skarbowego, umowy pożyczki uznać należałoby za nieważne, jako zawarte w wyniku sprzecznej z prawem działalności Spółki. Skutkowałoby to niezaistnieniem obowiązku podatkowego w zakresie opłaty skarbowej. Wskazała również, iż Urząd Skarbowy, powołując się na ustawę - Prawo bankowe z dnia 31 stycznia 1989 r., pomija fakt, iż dopiero od kwietnia 1992 r., tj. od wejścia w życie ustawy z dnia 14 lutego 1992 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe i niektórych innych ustaw /Dz.U. nr 20 poz. 78/ wprowadzającej nowy art. 11, można mówić o zastrzeżeniu dla banków czynności wymienionych w art. 11 i warunkach udzielania zgody na wykonanie tych czynności przez inne podmioty.
Izba Skarbowa utrzymała w mocy zaskarżoną decyzję.
W uzasadnieniu wskazano, iż już w pierwotnym brzmieniu prawa bankowego pożyczki zaliczone zostały do czynności bankowych. Ustęp drugi art. 11 stanowił, iż do czynności bankowych uprawnione są banki. Spółka zaś bankiem nie była, mimo że zamierzała wystąpić o takie zezwolenie.
W skardze do NSA Towarzystwo zarzuca przedmiotowym decyzjom naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię par. 67 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 2 października 1991 r. w sprawie opłaty skarbowej /Dz.U. nr 90 poz. 405/ oraz art. 8 i art. 9 Kpa.
W skardze podniesiono, iż działalność gospodarcza wykonywana nawet z naruszeniem prawa nie traci znamion działalności gospodarczej, jeśli odpowiada jej cechom ustawowym. Zwolnienie z par. 67 wynika z ratio legis - nieobciążenia tych samych czynności kilkoma podatkami. Towarzystwo tymczasem zgłosiło obowiązek podatkowy za lata 1991 i 1992. Nie można także przyjąć z brzmienia art. 11 prawa bankowego, iż do udzielania pożyczek przed kwietniem 1992 r. uprawnione były tylko banki. Inne tezy skargi powtarzają argumenty odwołania przytoczone wyżej.
W odpowiedzi na skargę Izba Skarbowa stwierdziła m.in., iż wykonywanie działalności gospodarczej polegającej na udzielaniu pożyczek było zakazane już od 1 stycznia 1990 r. W wyniku bowiem zmiany ustawy Prawo bankowe przepisowi art. 11 ust. 4 nadano brzmienie takie, iż czynności udzielania pożyczek mogą być wykonywane przez jednostki organizacyjne nie będące bankami, jeżeli zostały do tego uprawnione na podstawie ustawy. Uprawnienie takie powinno - zdaniem Izby - wyraźnie wynikać z ustawy. Nie wystarczy, aby ustawa nie zawierała zakazu wykonywania tych czynności.