Nie jest wyłączona możliwość uchylenia bądź zmiany na podstawie art. 154 par. 1 Kpa decyzji ostatecznych nakazujących adresatowi całkowitą rozbiórkę obiektu budowlanego.
Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu sprawy ze skargi Zdzisławy N. na decyzję Wojewody w P. z dnia 14 kwietnia 1994 r. nr GP-7352/5/94 w przedmiocie nakazania rozebrania wybudowanego budynku garażowo-gospodarczego:
I. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Kierownika Urzędu Rejonowego w P. z dnia 7 lutego 1994 r. nr URGP-30/93/7355/II/7/94;
II. zasądził od Wojewody w P. na rzecz skarżącej kwotę 10 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych.
Decyzją z 7 lutego 1994 r. nr URGP-30/93/7355/II/7/94 Kierownik Urzędu Rejonowego w P. odmówił Zdzisławie N. uchylenia lub zmiany w trybie art. 154 Kpa decyzji ostatecznej Kierownika Urzędu Rejonowego w P. nr URGP-10/91/7355/II/1/92 z 16 stycznia 1992 r., nakazującej Zdzisławie N. rozebranie wybudowanego budynku garażowo-gospodarczego, położonego w P. przy ul. L. nr 12.
Zdzisława N. wniosła odwołanie od tej decyzji, domagając się jej uchylenia.
Decyzją z 14 kwietnia 1994 r. nr GP-7352/5/94 Wojewoda w P., działając na podstawie art. 138 par. 1 pkt 1 Kpa, utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy. W motywach tej decyzji wyjaśniono, że decyzją ostateczną z 16 stycznia 1992 r. Zdzisława N. została zobowiązana do rozbiórki budynku garażowo-gospodarczego. Pismem z 25 października 1993 r. Zdzisława N. wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy w trybie art. 154 Kpa. Organ odwoławczy stwierdził, że podstawą stosowania art. 154 Kpa jest warunek nienabycia prawa przez stronę. Nałożony na Zdzisławę N. obowiązek nie stanowił nabycia przez nią prawa. W teorii prawa pojęcia "nabycia prawa, uprawnienia, zezwolenia" pojmowane są jako biegunowe przeciwieństwo obowiązku i obejmują sfery zachowań nienakazowych i niezakazowych, sfery, w których adresat może dokonywać wyborów. Takie stany rzeczy są stanami korzystnymi dla podmiotu uprawnionego z punktu widzenia wartości akceptowanych przez ten podmiot lub przypisywanych podmiotowi uprawnionemu przez prawodawcę. Pojęcie obowiązku używane jest w języku prawniczym względnie jednoznacznie jako pochodna w stosunku do powinności i zrelatywizowane wobec norm nakazujących i zakazujących. Występuje też pogląd, że także decyzja nakładająca pewien obowiązek jest decyzją, w której adresat nabywa prawa. W sprawie niniejszej jednak trudno uznać, że obowiązek Zdzisławy N. dokonania rozbiórki stanowi przysporzenie na rzecz strony w sferze prawnej.
Artykuł 154 par. 1 Kpa stanowi, że decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona. W tej sprawie małżonkowie A. będący stroną w sprawie nabyli prawo do wyniku /rezultatu/ zachowań określonych w decyzji ostatecznej o rozbiórce.
Zdzisława N. wniosła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, domagając się uchylenia decyzji organów obu instytucji. Zaskarżonym decyzjom zarzuciła naruszenie art. 154 Kpa przez uznanie, że nie ma on zastosowania w sprawie, a ponadto art. 7, art. 77 i art. 107 par. 3 Kpa, albowiem organy obu instancji w ogóle nie rozważyły takich spraw, jak interes społeczny i słuszny interes skarżącej.
Organ odwoławczy wniósł o oddalenie skargi.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Ponieważ organy obu instancji nie wypowiedziały się w kwestii zarzutów merytorycznych skarżącej, dotyczących naruszenia decyzją nakazującą rozbiórkę obiektu budowlanego interesu strony i interesu społecznego, treść orzeczenia Sądu zależna była od rozstrzygnięcia zagadnienia, czy na mocy decyzji ostatecznej nakazującej całkowitą rozbiórkę obiektu którakolwiek ze stron nabywa prawo i - co za tym idzie - czy możliwe jest uchylenie lub zmiana takiej decyzji w trybie art. 154 par. 1 Kpa.