Względami społecznymi i gospodarczymi, uzasadniającymi udzielenie następcy zgody na zbycie części nieruchomości rolnej przed upływem 10 lat od jej przejęcia /art. 49 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin - Dz.U. nr 32 poz. 140/, mogą być również: niekorzystne ukształtowanie i położenie gruntów przeznaczonych do zbycia i utrudniony do nich dojazd, a także klasa gruntów inna niż w pozostałej części gospodarstwa utrudniająca prowadzenie jednolitej gospodarki. Organ administracji powinien zatem w takim wypadku - zgodnie z art. 77 par. 1 Kpa - wnikliwie rozpatrzyć wszystkie okoliczności sprawy, zwłaszcza gdy następca uprzednio nabył inne grunty, co świadczy o dążeniu do rozwoju gospodarstwa, a nie jego uszczuplenia.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał zasadność skargi Wiesława B. na decyzję Wojewody Konińskiego z dnia 10 sierpnia 1981 r. nr WG.GZ-452/72/81 w przedmiocie odmowy udzielenia zgody na zbycie części gospodarstwa rolnego i na podstawie art. 207 par. 1 i par. 2 pkt 3 Kpa uchylił zaskarżoną decyzję oraz stosowną decyzję Naczelnika Gminy G., a także - zgodnie z art. 208 Kpa - zasądził od Wojewody Konińskiego kwotę złotych sześćset tytułem zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
Decyzją z dnia 25 czerwca 1981 r. Naczelnik Gminy G. nie wyraził zgody na podział gospodarstwa rolnego o powierzchni 19,36 ha położonego we wsi K., stanowiącego własność Wiesława B. Podział bowiem polegać miał na zbyciu 3,10 ha na rzecz Józefa H. - właściciela gospodarstwa rolnego o wielkości 4,02 ha. Jak twierdził wnioskodawca działka przeznaczona do zbycia jest oddalona od reszty gruntów jego gospodarstwa o 1,5 km i brak jest do niej dojazdu. Natomiast ewentualny nabywca był zainteresowany tym gruntem właśnie ze względu na położenie bezpośrednio przy jego gruncie. Odmawiając zgody Naczelnik twierdził, że skoro Wiesław B. przejął gospodarstwo rolne po swoich rodzicach na zasadzie ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin /Dz.U. nr 32 poz. 140/, to zgodnie z art. 49 tej ustawy zbycie nieruchomości lub jej części przed upływem 10 lat może nastąpić jedynie w wypadkach społecznie i gospodarczo uzasadnionych. W podanym wyżej stanie faktycznym Naczelnik nie dopatrzył się jednak przypadku społecznie i gospodarczo uzasadnionego.
Wojewoda Koniński podzielił stanowisko zawarte w decyzji organu administracji państwowej stopnia podstawowego i odwołania wniesionego przez Wiesława B. nie uwzględnił.
Ze skargi Wiesława B. do Naczelnego Stanu Administracyjnego można wnioskować, że skarżący kwestionuje prawidłowość zastosowania art. 49 powołanej wyżej ustawy i dowodzi, że prawidłowe zagospodarowanie działki odległej o 1,5 km od jego gruntów nastręcza mu zasadniczych trudności i znacznie lepiej może ową działkę uprawiać potencjalny jej nabywca - Józef H., skoro przylega ona bezpośrednio do jego gruntów. Podał ponadto, że w 1980 r. dokupił grunt o powierzchni 6,24 ha, który przylega bezpośrednio do jego gruntu.
Wojewoda w odpowiedzi na skargę nie zawarł wniosku o jej oddalenie, natomiast podał, że nieznacznej odległości między gruntami nie można zaliczyć do przypadków społecznie i gospodarczo uzasadnionych, pozwalających na wyrażenie zgody przez Naczelnika Gminy na wcześniejsze zbycie nieruchomości.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Sprawa nie została rozpoznana w taki sposób, aby został uwzględniony interes społeczny, jak i słuszny interes obywatela /art. 7 Kpa/. Ponadto, jak wynika z całokształtu ujawnionych w sprawie okoliczności, nie rozpatrzono całego materiału dowodowego z oczywistą obrazą art. 77 par. 1 Kpa.
Zaskarżona decyzja słusznie wskazuje, że następca, który przejął gospodarstwo rolne lub jego część na zasadzie cytowanej ustawy, istotnie nie może przed upływem 10 lat od daty przejęcia zbyć w całości lub w części nieruchomości wchodzących w skład tego gospodarstwa. Zbycie nieruchomości lub jej części przed upływem tego terminu może nastąpić za zgodą naczelnika gminy jedynie w wypadkach społecznie i gospodarczo uzasadnionych. Istota problemu sprowadza się zatem do dokładnej analizy, czy w konkretnym wypadku występują okoliczności uzasadniające odstępstwo od zasady 10-letniego okresu oczekiwania, to znaczy istnieć powinien interes społeczny i gospodarczy, uzasadniający podjęcie przez Naczelnika decyzji zezwalającej na zbycie w całości lub w części gospodarstwa rolnego.