Zasadniczym warunkiem dokonywania odpisów amortyzacyjnych jest faktyczne wykorzystywanie przedmiotu amortyzacji na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Generalną zasadą - wynikającą z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych /Dz.U. 2000 nr 14 poz. 176 ze zm./ - jest to, że do kosztów uzyskania przychodów zalicza się koszty poniesione w celu uzyskania przychodów, a więc w toku aktywnej działalności w obrębie danego źródła przychodu.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie Ośrodek Zamiejscowy w Szczecinie po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2003 r. sprawy ze skargi Marcina W. na decyzję Izby Skarbowej w S. z dnia 19 marca 2003 r. (...) w przedmiocie określenia wysokości straty z pozarolniczej działalności gospodarczej poniesionej w 1999 r. - oddala skargę.
Izba Skarbowa w S. decyzją z dnia 19 marca 2003 r., wydaną w trybie odwoławczym, utrzymała w mocy decyzję Pierwszego Urzędu Skarbowego w S., z dnia 6 grudnia 2002 r., określającą Marcinowi W. wysokość straty z pozarolniczej działalności gospodarczej poniesionej w 1999 r. w kwocie 22.622,58 zł zamiast wykazanej w zeznaniu podatkowym w kwocie 32.831,98 zł.
W wyniku kontroli podatkowej stwierdzono, że podatnik bezzasadnie zaliczył w ciężar kosztów uzyskania przychodów z działalności gospodarczej odpisy amortyzacyjne w kwocie 10.209,40 zł od wartości niematerialnej i prawnej w postaci wartości firmy.
Ustalono, że podatnik prowadzący działalność gospodarczą w zakresie usług marketingowych i gastronomicznych pod nazwą "M.", w dniu 11 czerwca 1999 r. zawarł umowę sprzedaży z Małgorzatą A. i Krzysztofem A., na mocy której nabył przedsiębiorstwo obejmujące niektóre jego składniki, mianowicie:
a/ ruchomości - w szczególności wyposażenie restauracji - w ilości i asortymencie określonym w załączniku do umowy,
b/ prawa i obowiązki wynikające z najmu lokalu użytkowego usytuowanego w budynku przy ul. WP 64,
c/ prawa i obowiązki wynikające z umowy zawartej z firmą "H." co do ochrony obiektu.
W par. 4 umowy zaznaczono, że "firma sprzedającego podlega wyłączeniu ze sprzedaży". Natomiast w par. 1 ust. 2 umowy wpisano, że - kupujący dokonuje nabycia przedsiębiorstwa określonego w ust. 1 w ramach działalności prowadzonej pod firmą "M.".
W umowie tej sprzedający określili się jako prowadzący działalność gospodarczą pod firmą "Restauracja MiM".
Ustalono, że podatnik do wartości niematerialnych i prawnych zaliczył dodatnią wartość firmy stanowiącą różnicę pomiędzy ceną nabytego przedsiębiorstwa w kwocie 200.000 zł, a wartością składników majątkowych tj. wyposażenie restauracji w kwocie 79.906 zł pomniejszoną o kaucję w kwocie 18.000 zł. /200.000 - 79.906 - 18.000 = 102.094zł./.
Urząd Skarbowy stwierdził, wskazując na par. 3 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 stycznia 1997 r. w sprawie amortyzacji (...), że podlega amortyzacji wartości firmy, jeżeli wartość ta powstała w wyniku nabycia przedsiębiorstwa w drodze kupna. Wartość początkowa firmy stanowi - zgodnie z par. 6 ust. 2 powołanego rozporządzenia- nadwyżka ceny nabycia przedsiębiorstwa nad wartością rynkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa, odpowiednio z dnia nabycia, powiększoną o łączną wartość składników mienia nie będących środkami trwałymi ani wartościami niematerialnymi i prawnymi, wynikającą z ksiąg zbywanego przedsiębiorstwa. Przepis ten, w ocenie Urzędu Skarbowego, wskazuje że nadwyżka ta uwzględnia renomę, pozycję na rynku, posiadane tajemnice produkcyjne, dobrą organizację pracy itp. kupionego przedsiębiorstwa. Jednakże warunkiem zaliczenia tej nadwyżki do wartości niematerialnych i prawnych w celu amortyzacji, wynikającym z par. 3 ust. 1 konieczne było, w ocenie Urzędu Skarbowego, wykorzystanie tego składnika przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą lub jego oddanie do używania na podstawie umowy dzierżawy, lub innej umowy o podobnym charakterze. Warunek ten nie został spełniony, ustalono bowiem że w 1999 r. podatnik nie prowadził w nabytym przedsiębiorstwie żadnej działalności gospodarczej. Sprzedaż pięciu szklanych dzbanków za 107 zł, udokumentowana rachunkiem z 29 grudnia 1999 r. nie stanowi o prowadzeniu działalności w nabytym przedsiębiorstwie, tym samym brak było podstaw do dokonania odpisów amortyzacyjnych.