1. Przepis art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej /Dz.U. nr 29 poz. 154 ze zm./ dotyczy tylko tej części mienia gmin, która do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych stanowiła majątek dawnych gromad i przekształciła się w mienie gminne na mocy art. 98 ust. 2 ustawy z dnia 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych /Dz.U. 1975 nr 26 poz. 139/.
2. Na mocy art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych /Dz.U. nr 32 poz. 191/ mienie gminne stało się mieniem właściwych gmin. Zebranie wiejskie zatem nie jest właściwe do ustalania ceny gruntu przeznaczonego przez gminę do sprzedaży, mimo że grunt ten położony jest na obszarze danej wsi.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił na podstawie art. 207 par. 5 Kpa skargę Rady Gminy Ż. na rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody (...) z dnia 10 kwietnia 1995 r. w przedmiocie zbycia nieruchomości stanowiącej własność gminy.
Uchwałą nr VII/41/95 z dnia 10 marca 1995 r. Rada Gminy Ż. postanowiła przeznaczyć i sprzedać na cele kościelne /budowa domu parafialnego/ część działki nr 270/1 /bez określenia powierzchni/, położonej we wsi N., za cenę ustaloną na zebraniu wiejskim w wysokości 100 złotych. Jako podstawę prawną uchwały powołano art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. "a" ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ w związku z art. 42 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej /Dz.U. nr 29 poz. 154 ze zm./.
Rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 10 kwietnia 1995 r. nr ON.II.0914/10/95, powołującym się na art. 86 i art. 91 ust. 1 ustawy samorządowej, Wojewoda (...) stwierdził nieważność wymienionej wyżej uchwały w sprawie zbycia nieruchomości stanowiącej własność gminy za cenę 100 złotych, wywodząc, iż narusza ona w sposób istotny postanowienia art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości /Dz.U. 1991 nr 30 poz. 127 ze zm./, albowiem zgodnie z tym przepisem cenę gruntu, budynku i innych urządzeń oraz lokali ustala się w wysokości nie niższej od ich wartości określonej - w myśl art. 38 ustawy - na podstawie szacunku dokonanego przez biegłego z listy wojewody. Ustalenie ceny nieruchomości według propozycji zebrania wiejskiego, bez dokonania szacunku przez biegłego, uchybia - zdaniem organu nadzoru - wymaganiom powołanego przepisu i uzasadnia stwierdzenie nieważności uchwały. Podstawy do obniżenia ceny sprzedaży nieruchomości nie daje również powołany w uchwale przepis art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego. "Mieniem gminnym" w pojęciu tego przepisu jest dawne mienie gromadzkie, ale "na terenie województwa (...) nie było i nie ma mienia gromadzkiego /gminnego/, o jakim mowa w art. 42 ust. 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r., a tym samym Rada Gminy w Ż. nie mogła skorzystać z tego przepisu rozporządzając przedmiotową nieruchomością". Gdyby nawet sporna nieruchomość była mieniem gminnym w pojęciu art. 42 ust. 3 tej ustawy, to i tak przestała nim być po wejściu w życie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych /Dz.U. nr 32 poz. 191/. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 1 tej ustawy mienie gminne /dawniej gromadzkie/ stało się z mocy prawa mieniem gminy, na której obszarze jest położone, i w konsekwencji tego podlega regulacji zawartej w przepisach ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości.
Rada Gminy Ż. uchwałą z dnia 30 czerwca 1995 r. nr IX/95 upoważniła Zarząd Gminy Ż. do wniesienia skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze, uznając je za bezpodstawne. W skardze Gmina zarzuciła naruszenie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. "a" ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym i art. 42 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej przez błędną ich wykładnię i wskutek tego wydanie błędnego rozstrzygnięcia. Zdaniem skarżącej, zwężająca wykładnia art. 42 ust. 3 cytowanej ustawy z dnia 17 maja 1989 r., zastosowana przez Wojewodę, prowadzi do podziału mienia stanowiącego własność gminy na kilka kategorii, co w konsekwencji musiałoby ograniczać swobodę w dysponowaniu przez gminę majątkiem. Dalej skarżąca wywodzi, że użycie w powyższej ustawie z dnia 17 maja 1989 r. sformułowania "mienie gminne" nie wynika "z chęci szczególnego jego wyodrębnienia z mienia pozostającego we władaniu gminy", ale z terminologii zastosowanej w ustawie z dnia 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych /Dz.U. 1975 nr 26 poz. 139 ze zm./. W czasie obowiązywania tej ustawy o radach narodowych jedynym mieniem stanowiącym własność gminy było dawne mienie gromadzkie. Natomiast pozostałe mienie było "w rzeczywistości mieniem ogólnonarodowym /państwowym/". Wobec tego przepisy omawianej ustawy z dnia 17 maja 1989 r. nie mogły "używać w swej treści innego sformułowania niż wymienione". Dopiero ustawa z dnia 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych /Dz.U. nr 32 poz. 191/ przekazała na własność gminy mienie ogólnonarodowe należące do rad narodowych i terenowych urzędów administracji państwowej oraz "potwierdziła zasadę, że mienie gminne stanowi z mocy prawa mienie gminy". Zgodnie z wykładnią językową "mienie gminy" i "mienie gminne" są pojęciami tożsamymi i nie mają odrębnego znaczenia. Oznacza to, że przepis art. 42 ust. 3 cytowanej ustawy z dnia 17 maja 1989 r. "jest w dalszym ciągu aktualny i dotyczy swobodnego dysponowania przez gminę całym jej mieniem", a nie tylko dawnym mieniem gminnym. Powołując się na powyższe argumenty, strona skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody, jako niezgodnego z prawem.