Przepisy ustawy o samorządzie terytorialnym nie wykluczają uprawnienia rady gminy ani zarządu gminy, ani wójta lub burmistrza do oddziaływania na treść zawieranych umów cywilnoprawnych, w tym także na ustalane w tych umowach ceny, opłaty i czynsze, jeżeli w ustawie nie zostało to zastrzeżone do wyłącznej kompetencji jednego z tych podmiotów.
Rada Miasta i Gminy w T., uchwałą z dnia 30 sierpnia 1990 r. w sprawie miesięcznych stawek czynszu najmu lokali użytkowych na terenie miasta i gminy oraz uchwałą z dnia 29 listopada 1990 r. w sprawie zmian w pierwszej z tych uchwał, wydanymi na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. "a" ustawy z dnia 3 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./ i art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 marca 1990 r. o zmianie ustawy - Prawo lokalowe /Dz.U. nr 32 poz. 190/, określiła następujące zasady ustalenia czynszu najmu za lokale użytkowe.
Wysokość stawki czynszu najmu za 1 m2 powierzchni użytkowej będzie ustalona w drodze negocjacji pomiędzy stronami lub w drodze przetargu. Na zwolnione lokale użytkowe Zarząd Miasta i Gminy może organizować przetarg ofert, jeżeli lokal przeznaczony będzie na prowadzenie usług podstawowych.
W uchwale ustalono jednocześnie minimalne wysokości stawki czynszu najmu za 1 m2 powierzchni użytkowej zróżnicowane dla działalności statutowej organizacji społeczno-politycznych biurowości i działalności administracyjnej oraz dla poszczególnych branż działalności gospodarczej w wysokości od kwoty 5.000 zł do kwoty 15.000 zł za 1 m2.
Wykonanie uchwały powierzono Burmistrzowi, uchwałę postanowiono ogłosić w drodze obwieszczeń, a datę jej wejścia w życie ustalono na dzień podjęcia. Uchwały te zaskarżył w trybie art. 93 ust. 1 ustawy o samorządzie terytorialnym Wojewoda, zarzucając, że czynsz najmu lokali użytkowych ustalony jest przez strony stosunku cywilnoprawnego w drodze umowy i Rada Miasta i Gminy nie miała podstaw prawnych do ustalenia minimalnych stawek tego czynszu.
W odpowiedzi na skargę Burmistrz Miasta i Gminy wyjaśnił, że w par. 1 obydwu zaskarżonych uchwał przyjęto jako zasadę określenie umownych stawek czynszu najmu. Rada gminy jako jej organ uchwałodawczy i określający zasady gospodarowania mieniem lokalnym była uprawniona do ustalenia minimalnych stawek czynszu najmu, które stanowią dla Burmistrza stawki wyjściowe dla określenia wysokości czynszu w umowach bądź w postępowaniu przetargowym.
Podstawę prawną ku temu stwarza art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. "a" ustawy o samorządzie terytorialnym.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Zagadnienie ustalania cen i opłat z tytułu używania mieszkania komunalnego i z tytułu usług komunalnych, wykonywanych przez przedsiębiorstwa komunalne i inne komunalne jednostki organizacyjne, budzi w działalności organów samorządu terytorialnego uzasadnione wątpliwości. Przed podjęciem realizowanych obecnie reform ustrojowo-gospodarczych powyższe ceny i opłaty, w tym także stawki czynszu najmu ustalane były z zasady na podstawie szczegółowych delegacji ustawowych przez byłe rady narodowe i ich organy wykonawcze - terenowe organy administracji państwowej o właściwości ogólnej, najczęściej w formie powszechnie obowiązujących aktów prawa miejscowego.
W takiej formie ustanawiane były do dnia 5 czerwca 1990 r. stawki czynszu najmu za lokale użytkowe na podstawie art. 15 ust. 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe /Dz.U. 1987 nr 30 poz. 165/. Od tego dnia weszła w życie ustawa z dnia 23 marca 1990 r. o zmianie ustawy - Prawo lokalowe /Dz.U. nr 32 poz. 190/, w której postanowieniem art. 1 pkt 7 lit "b" skreślony został ust. 5 art. 15 prawa lokalowego.