Pobór od przedsiębiorstw komunalnych dywidendy, stanowiącej dochód budżetu gminy, a także orzekanie o zwolnieniu od wpłacenia dywidendy, przeznaczeniu należnych dywidend lub ich części na fundusz założycielski, a także o ewentualnym jej umorzeniu na podstawie przepisów o zobowiązaniach podatkowych, należy do właściwości zarządu gminy zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 i art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym /Dz.U. nr 16 poz. 95 ze zm./.
Decyzją z dnia 19 grudnia 1991 r. Burmistrz Miasta N. na podstawie art. 17 ustawy z dnia 21 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych /jednolity tekst Dz.U. 1990 nr 26 poz. 152/ odmówił żądaniu skarżącego Przedsiębiorstwa Remontowo-Budowlanego Gospodarki Komunalnej umorzenia dywidendy za 1991 rok.
Odmowę tę organ pierwszej instancji uzasadnił niepodjęciem przez Przedsiębiorstwo przedsięwzięć inwestycyjnych w celu restrukturyzacji działalności gospodarczej, a trudna sytuacja finansowa nie może sama przez się uzasadniać umorzenia należnej dywidendy.
W odwołaniu od tej decyzji Przedsiębiorstwo podniosło, że w swoim programie działania przewiduje przedsięwzięcie restrukturyzacyjne i w tym celu nawiązało współpracę z firmą konsultingową celem prywatyzacji, jednakże przy produkcji remontowo-budowlanej zakres zmian strukturalnych jest ograniczony.
Z powodu braku środków działalność inwestycyjna jest wykluczona, a zapłata dywidendy spowoduje naruszenie funduszu założycielskiego Przedsiębiorstwa. Decyzją Kolegium Odwoławczego przy Sejmiku Samorządowym w O. z dnia 13 marca 1992 r. decyzja Burmistrza Miasta N. utrzymana została w mocy. Zdaniem Kolegium Odwoławczego, według art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych /t.j. Dz.U. 1992 nr 6 poz. 27/, dywidenda może być przeznaczona na powiększenie funduszu założycielskiego, gdy przedsiębiorstwo wykonuje inwestycje mające na celu restrukturyzację działalności gospodarczej. Wobec braku takich inwestycji niezapłacona część dywidendy nie może być przeznaczona na uzupełnienie tego funduszu.
Nadto na zasadzie art. 18 ust. 11 powołanej ustawy i art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm./ należność z tytułu dywidendy może być w wypadkach gospodarczo lub społecznie uzasadnionych umorzona, gdy zdarzenia losowe lub klęski żywiołowe w sposób istotny pogorszą sytuację finansową zobowiązanego, że uregulowanie zobowiązania stanie się niemożliwe.
Skoro Burmistrz Miasta N. jako organ właściwy do orzekania w sprawie podatków stanowiących dochody gmin nie dopatrzył się podstaw do umorzenia dywidendy, odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.
W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego Przedsiębiorstwo zarzuciło, że Burmistrz i Kolegium Odwoławcze naruszyły przepis art. 16 pkt 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych, według którego przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej zwolnione są z obowiązku wpłacania dywidendy. (...).
Według par. 9 statutu Przedsiębiorstwa "podstawowym celem i zadaniem PRBGK, jako przedsiębiorstwa państwowego, jest zaspokojenie potrzeb społecznych oraz osiąganie efektywnych ekonomicznie wyników, poprzez produkcję dóbr, świadczenie usług lub prowadzenie innych działalności".
Natomiast zgodnie z par. 10 ust. 1 statutu przedmiotem działania Przedsiębiorstwa jest:
- produkcja budowlano-montażowa,
- remonty budynków, urządzeń i budowli użyteczności publicznej,